Bonerate en Flores

Het uitzicht op Bonerate vanaf de Ikinoo.

De rally verplaatst zich naar het eiland Flores. Maar voordat we daar naartoe zeilen, bezoeken we eerst het eilandje Bonerate. Dit staat niet in de planning van de rally, maar is het bezoeken zeker waard. We zijn vroeg vertrokken zodat we de stroming mee hebben als we Bau Bau verlaten. Al snel staan de zeilen. We proberen nog even de genaker, maar daarvoor staat er te veel wind. We hebben het grootzeil op het eerste rif en de yankee en kotterfok bij, met deze zeilvoering gaan we als een speer. Even later zie ik over bakboord de lucht donker worden. Snel reef ik de yankee en niet veel later dendert de eerste squall over ons heen met heel veel wind en regen, die direct wordt gevolgd door een tweede squall.

De ankerplek bij Bonerate is prima op een zandbodem. Vanaf 
de boot ziet het strand er schitterend uit, er ligt echter helaas
veel vuil en plastic

Voor de zekerheid zet ik het 2^e rif erin, zodat we de squalls wat beter op kunnen vangen. Er komen nog twee squalls voorbij, maar die zien we voor en achter ons langs gaan. ’s-Nachts constateer ik dat we te snel gaan zodat we besluiten de yankee deels te reven. 4 nm voor de ankerplek is het ineens gedaan met de wind. Op de motor leggen we het laatste stukje af en even later ligt het anker in de grond. We zijn weer 150 nm verder. Op het eilandje Bonerate bouwen ze nog houten schepen. Dit doen ze zoals ze dat al eeuwen doen, zonder tekening en met een minimum aan gereedschap. Met een kettingzaag worden er planken gezaagd en op maat gemaakt. Daarnaast hebben ze een hele oude elektrische schaafmachine. 

Botenbouw zoals het al eeuwen plaatsvind. Van de balken op
de voorgrond, worden planken gezaagd.

De rest is handgereedschap. We zien zelfs een man bezig met het breeuwen van de romp. Breeuwen is het waterdicht maken van de romp met behulp van hennep en pek of teer. Met een speciale breeuwbeitel en breeuwhamer worden de vezels tussen de planken aangebracht en daarna met teer of pek afgedicht.  Helaas staan veel oude boten ongebruikt op de kant en liggen daar weg te rotten. Ook het strand is niet je van het, overal ligt rommel. 's-Avonds hebben we een happy hour op het strand met een barbecue. Veel zeilboten hebben een vriezer aan boord, waardoor zij nog steeds vlees hebben om te grillen. Door het ontbreken van een vriezer op de Ikinoo, beperken wij ons tot een vegetarische maaltijd, iets wat we de laatste tijd steeds vaker doen.

Gezellig met z'n allen op het strand, biertje erbij en het kan niet
meer stuk.

Na een paar dagen besluiten we verder te gaan naar Lingeh Bay op het eiland Flores. De voorspellingen zijn 8-13 kn wind, helaas niet vandaag. Op de motor varen we de 65 nm naar de volgende bestemming. Onderweg zijn we aan het vissen. We vangen een mooie grote vis. Omdat we er niet zeker van zijn of dat het om een Wahoo of een Baracuda gaat, besluiten we de vis terug te zetten in het water. Als we het later opzoeken, blijkt het inderdaad een Baracuda te zijn geweest. Deze vis is gevaarlijk om te eten vanwege de grote kans op vergiftiging door het ciguatoxine gif die de vergiftigingsziekte Ciguatera veroorzaakt.

Een impressie van Bonerate met de moskee, de hoofdstraat, de eenvoudige huisjes en helaas met
heel, heel veel afval en plastic.

Onderweg vanaf Bonerate komen we dit soort vel gekleurde 
vissersboten tegen.

De ankerplek is goed, echter we voelen ons er niet op ons gemak. De gehele avond worden we lastiggevallen door bootjes met volwassenen en kinderen die letterlijk komen bedelen. Dit hebben we in Indonesië nog niet eerder meegemaakt. Er wordt om van alles gevraagd, geld, Coca-Cola, schriftjes, pennen, hoedjes, snoep, constant hoor je sir, sir, sir. Ze hangen aan de Ikinoo en staan rechtop in hun bootjes om in de kuip te kunnen kijken of dat we er zijn. We geven ze zo veel mogelijk, snoep voor de kinderen, een stapel schriftjes met pennen en zelfs een hoedje wat we al 6 jaar meezeulen.

Onderweg naar Gilibodo komen we op zee een visser tegen.

Na een rustige nacht gaan we de volgende dag dan ook anker op en gaan door naar de volgende ankerplek bij het eilandje Gilibodo, een ankerplekje waarbij je op zicht tussen twee riffen moet ankeren. Omdat we de plek niet vertrouwen, duik ik het water in met mijn snorkeluitrusting om het anker te controleren. De ketting blijkt over een koraalkop te liggen en het anker zit niet in de grond maar zit vast in het koraal. Dit vinden we niks, we halen het anker op en verplaatsen de Ikinoo naar een beter plekje. Gedurende de nacht horen we echter constant de ketting over de rotsen en het koraal slepen, iets wat ons aan het hart gaat. Dit bevalt ons niet, zodat we besluiten om de volgende dag direct verder te varen naar de ankerplek bij Lubuan Bajo. Dit is maar een paar uurtjes varen en dus liggen we nog voor de middag op een prachtige ankerplek nabij het strand een aantal luxe resorts.

Onderweg naar Lubuan Bajo komen we diverse resorts tegen.

Nog dezelfde middag bezoeken we een van de meest luxe resorts en drinken en eten daar lux. Het eten is westers en van uitstekende kwaliteit. Alleen de fles witte wijn die we bestellen is niet je van het. Aan het einde van de avond betalen we onze rekening die helaas ook gewoon westers is. We ontmoeten hier een echtpaar met hun zoontje JJ, die hier een duikschool runnen. Julian komt uit Roemenië en zijn vrouw Joe uit China. Op Bali hebben ze een hele grote duikschool. Nu zijn ze echter bezig twee duikscholen op Flores op te zetten. Joe en JJ zijn erg benieuw naar onze Ikinoo dus nodigen wij hun uit om ons te bezoeken.

Joe en JJ in onze dinghy onderweg naar de Ikinoo.

De volgende dag pik ik ze met de dinghy op het strand op. Vooral hun zoontje JJ vindt de Ikinoo geweldig en wil dan ook niet mee terug als zijn moeder besluit weer naar de kant te gaan. Joe nodigt ons uit om aan het einde van de dag naar haar toe te komen voor een Chinese theeceremonie en om gebruik te maken van haar douche. Daar zeggen wij geen nee tegen. De thee wordt vers gezet van theebladeren en is echt heerlijk. Ze wonen gratis op het resort en stellen ons hun kamer met douch ter beschikking. We douche heerlijk onder zo’n hele grote douchkop, wat een luxe. De laatste keer echt douchen was in Australië. Er moet echter ook gewerkt worden. Vanaf de ankerplek vaar ik met de dinghy naar een steiger, nabij een tankstation, om diesel te halen. Een tochtje van een paar mijl dwars door de ankerplek van vele lokale boten die gebruikt worden om de nabijgelegen Komodo eilanden te bezoeken.

Pizza en bier, wat wil een mens nog meer?

De steiger ligt midden in het stadje. Met vier volle jerrycans vaar ik terug naar de Ikinoo. De volgende dag gaan we gezamenlijke naar het stadje om boodschappen te doen. Omdat het lunchtijd is, zoeken we als eerste naar een restaurantje. Na wat omzwervingen via omhooggaande wegen, vinden we een echt Italiaans restaurant met uitstekende pizza’s en een lekker biertje, dit hebben we in maanden niet meer gegeten, heerlijk. Tegenover het restaurantje zit een supermarkt waar we onze boodschappen kunnen doen. Bepakt en bezakt dalen we even later via een trap naast het Italiaanse restaurantje af en zijn we direct bij de pier waaraan onze dinghy ligt afgemeerd. Doordat het afgaand water is, kan Sonja echter niet meer op de dinghy komen. Ik klim, vanaf de loopplank van de dinghysteiger, naar beneden en vaar met de dinghy naar een vissersbootje toe.

Sonja geniet van de snelheid van de speedboot en de wind.

Ik vraag of dat Sonja via hun boot naar mij toe kan komen. Ze trekken hun bootje naar de kant zodat Sonja kan opstappen en niet veel later zit ze in onze dinghy. Op naar de Ikinoo. Omdat we hier met meerdere boten liggen, heeft één van de zeilers zich opgeworpen om voor de groep een boottrip te boeken naar de Komodo eilanden. Hij maakt afspraken met een bedrijf dat snelle speedboten heeft en die een prachtige toer kan organiseren. Twee dagen later worden we ’s-morgens om 05:00 uur opgehaald met een busje. Een uurtje later vertrekt onze speedboot met 24 passagiers voor een dag om nooit meer te vergeten.

Uitzicht vanaf de top van Padar Island.

Met 30 kn per uur razen we over het water naar onze eerste bestemming, Padar Island. Dit eiland heeft een speciale vorm en is omringt door stranden met turquoise gekleurd water. Er is een wandelpad naar het hoogste punt van het eiland aangelegd. Eenmaal aan land, ga ik direct op pad nu het nog enigszins koel is en een deel van het pad nog in de schaduw ligt. Het eerste gedeelte bestaat uit een aangelegde trap die overgaat in een rotsachtig pad. Boven aangekomen, moet ik samen met andere wandelaars even wachten omdat men bezig is met film opnames. Het uitzicht vanaf de top is adembenemend. Ik maak een serie foto’s zodat ook Sonja kan zien hoe het eruit ziet. Nadat iedereen weer beneden is, stappen we terug aan boord en varen naar de volgende bestemming, Komodo Island. De boot wordt aangelegd aan een lange steiger, waardoor het voor Sonja niet mogelijk is om aan land te komen.

Een impressie van de Komodo Dragons in het natuurreservaat op Komodo Island.

We worden opgevangen door twee gidsen die ons rondleiden. Als eerste bezoeken we een drinkwater plek waar ook levend aas wordt uitgezet. Door deze drinkwaterplek blijven een aantal Komodo Dragons hier hangen.

Uitzicht vanaf de boot naar het snorkel paradijs.

Terug bij het strand zien we onze eerste Komodo Dragon, eentje die wel heel erg lui en rustig is. De gidsen maken met ieders toestel foto’s zodat je een mooi aandenken hebt. Even later zien we er meer, die iets levendiger zijn en die op zoek zijn naar schaduw. Prachtig om te zien hoe deze beesten langzaam bewegen, maar schijn bedriegt, ze kunnen een snelheid halen van 20 km per uur als ze op een prooi jagen. Dit was een prachtige ervaring, alleen jammer dat er zo ontzettend veel mensen per dag dit eiland bezoeken. Om wat af te koelen, varen we naar Pink Beach, een strand dat roze kleurt door bepaalde mineralen en ook een prachtige snorkel plek.

De kok bezig met het bereiden van ons eten.

We snorkelen een hele tijd. Eenmaal terug aan boord en onderweg naar de volgende bestemming het eilandje Taka Makassar, krijgen we een lunch aangeboden van goede kwaliteit.
Aan boord kun je net zo veel flesjes koud water pakken als dat je nodig hebt, de koelbakken worden continu aangevuld. Bij Taka Makassar gaan we opnieuw het water in om te zwemmen en te snorkelen. Er staat hier wel wat stroming zodat je moet oppassen dat je niet te ver van de boot afdrijft. Ook nu zien we weer volop vis en mooi koraal. Voor de volgende stop staat een van de jongens aan boord, voorop de speedboot.

Mick, de jarige Job met zijn verjaardagstaart.

We zijn op zoek naar reuze Mantra’s. Eenmaal aangekomen op de locatie, duurt het niet lang voordat er één gepot wordt, Direct duikt iedereen in het water. Sonja ziet er twee zwemmen, ik ben helaas te laat en zie er niet één, jammer. Als laatste gaan we nog naar Kanawa Island om te snorkelen. Hier zwemen heel veel kleine visjes, het krioel er werkelijk van, helemaal als iemand verkruimelde koekjes in het water gooit. Wat rest is de terugtocht naar de haven van Lubuan Bajo. Voor de avond is er een barbecue georganiseerd. Mick, een van de deelnemers is jarig en zijn zeilmaatje heeft het weten te organiseren dat het resort een barbecue voor ons organiseert met all you can eat en life muziek.

Deze musicus maakte  meest prachtige muziek op een voor
ons onbekend instrument.

We zitten met z’n allen aan tafels op het strand terwijl het personeel ons voorziet van drank en het eten bereid. We starten met een heerlijk soepje, gevolgd door heerlijk gegrild vlees met prachtige bijgerechten. Als laatste is er een toetje bestaande uit een deel van de verjaardagstaart van Mick. Op de achtergrond speelt iemand muziek op een wel heel bijzonder instrument, waarvan de klank echt prachtig is. Opnieuw een avond om nooit te vergeten. Het wordt weer tijd om door te gaan naar onze volgende bestemming, een bestemming om nooit te vergeten, maar daarover meer in het volgende verhaal.

Zuidoost-Celebes

De ankerplek bij Pasarwajo, met goede ankergrond en volop 
zeeschildpadden en vis.

We zijn weer onderweg, nu naar het plaatsje Pasarwajo in Zuidoost-Celebes. Omdat we de lagoon met hoog water moeten verlaten, zijn we alweer vroeg uit de veren. Bij het ochtendgloren gooien we de lijnen los van de steiger en varen door de smalle pas de lagoon uit. Zo vroeg in de ochtend staat er nog geen wind en varen we dus op de motor richting open zee. Zodra we op de open zee komen staat er een mooie wind. Niet veel later staan de zeilen en kan de motor uit. Sinds ik ben opgestaan voel ik me niet 100%. Gedurende de zeiltocht van die dag, 43 nm tot aan de volgende stop, wordt het er niet beter op. Bij aankomst in Pasarwajo zien we al twee boten liggen. Niet veel later hebben ook wij het anker uitgegooid. Je ligt hier op zandgrond met zeegras, iets wat heel duidelijk wordt door het grote aantal zeeschildpadden dat hier rondzwemt.

We delen de ankerplek met lokale vissers constructies.
Met constructies zoals deze varen ze naar open zee.

Wel hebben we een dag later opnieuw moeten ankeren omdat het anker niet goed vastzat, een probleem dat bij zeegras wel vaker voorkomt. Ondertussen voelt ook Sonja zich niet meer 100%. Ik heb haar aangestoken en we besluiten daarom beide een Coronatest te doen, we zijn tenslotte de laatste tijd met vele mensen in contact geweest die met ons op de foto wilden. Beide tests geven een negatief resultaat, zodat we vaststellen dat we gewoon een griepje hebben. Omdat we echter geen andere mensen willen aansteken, besluiten we te kiezen voor een zelf isolement. Wel moet ik twee keer naar de kant, eenmaal om de paspoorten af te geven voor de verlenging van ons visum en eenmaal voor het ophalen van de bestelde benzine en het drinkwater, maar beide keren draag ik een mondkapje en houdt afstand tot de mensen. Om hier met je dinghy aan te kunnen leggen, moet je halsbrekende manoeuvres uithalen. Je hebt keuze uit het aanleggen langs een houten vlot, dat op de golven ligt te dansen of door te varen naar een betonnen helling waar je door de hoge golven op het land wordt gespoeld. Beide zijn behoorlijk gevaarlijk. De meeste zeilers zijn hier dan ook niet echt tevreden over. Voor de rest laten we alle festiviteiten aan ons voorbij gaan.

Onze ankerplek bij Bau-Bau, goede zandgrond.

Met enige regelmaat komen er mensen langs die vragen of dat we iets nodig hebben. Rik en Sanne nemen wat boodschappen, bestaande uit fruit en groenten voor ons mee, maar ook twee zakjes pure hagelslag, een cadeautje voor de twee zieke zeilers. Als we ons, na een paar dagen, weer wat beter voelen, besluiten we direct door te zeilen naar het plaatsje Bau-Bau, daar liggen al een aantal boten die Pasarwajo hebben overgeslagen. Het is een tochtje van bijna 50 nm. Bau-Bau is één van de grotere plaatsen in Zuidoost-Selebes. Ook nu weer zijn we vroeg op pad. Scherp aan de wind zeilen we de baai van Pasarwajo uit. We varen zover door dat, nadat we overstag zijn gegaan, we de baai in één keer uit kunnen zeilen. Hierna verandert onze koers langzaam, waardoor we steeds ruimer aan de wind kunnen gaan zeilen.

De rijstvelden vlak bij het Balinese dorpje.

Met 12-17 kn wind gaat het in ieder geval lekker snel vooruit. Vandaag zeil ik alles op de hand, zodat het gevoel bij het zeilen een beetje in stand blijft. Zodra de wind verder afneemt en we geen voortgang meer maken, starten we de motor en varen de laatste drie mijltjes op de motor naar de ankerplek. Al snel hebben we een goed plekje gevonden en liggen we weer vast als een huis achter ons Rocna anker. Hier hebben ze voor de zeilers een drijvende steiger gemaakt, waar je met je dinghy kunt afmeren en via een loopbruggetje aan land kunt gaan. Heel netjes en veilig. De kinderen vinden het allemaal prachtig als je aankomt met je dinghy, ze steken allemaal een helpende hand toe om een lijntje aan te pakken. Ook nu weer worden we met enige regelmaat door trotse ouders aangesproken of dat we met hun kinderen op de foto willen.

De man die de processie leidt en alle gebeden uitspreekt.
Rond om hem heen een deel van de giften, die hij zegent.

Als we aan land gaan, komen we er al snel achter dat hotel Mira het verzamelpunt is voor de zeilers. Je kunt er niet eten, maar ze hebben wel koude Bintang biertjes in glazen flessen van 0,75 liter per stuk voor ongeveer € 3,00 per fles. Wat wil een zeiler nog meer. We zijn er trouwens ook achter gekomen, dat Bintangbier hier in Indonesië door Heineken wordt gebrouwen. ’s-Avonds gaan we naar restaurant Carol, een winkel met brood en gebak, waarboven op de 1e verdieping een restaurant is gevestigd. Omdat het voor Sonja wat ver lopen is, krijgen we beide een lift achter op een scooter, wel zo makkelijk. De maaltijden zijn hier helemaal top en ruim voldoende qua hoeveelheden. We bestellen beide een sapje en voor de maaltijd voor mij vlees in zwarte bonensaus met nasi goreng en Sonja mie goreng met gebakken garnalen.

De processie is bijna klaar voor vertrek naar de crematie plaats.
De kist met de overledene is onder de gekleurde os geplaatst.

Voordat we vertrekken kopen we nog een half bruinbrood en keren dan, voldaan van al het goede eten en de biertjes, terug naar de Ikinoo. De volgende dag blijft Sonja op de boot en ga ik mee met een busreisje naar een dorpje met Balinezen. Dit is een klein dorpje waarin hoofdzakelijk mensen uit Bali wonen die ook hun Hindoestaans geloof hebben meegenomen. Ze zijn hier naartoe gekomen om de rijstteelt een boost te geven. Rond om het dorpje vind je dan ook volop rijstvelden. We zijn uitgenodigd om een crematie bij te wonen van een zeer belangrijke man binnen deze gemeenschap. Uit de verhalen, die ons worden verteld, maken we op dat deze man zeer veel voor deze gemeenschap heeft betekend en dat hij nu op hoge leeftijd is overleden. Het is een hele speciale aangelegenheid, waarbij het hele dorp aanwezig is. Niemand is echter verdrietig, er wordt zelfs af en toe gelachen en gegiecheld door de jonge meisjes.

Een impressie van de crematie ceremonie. De familieleden hebben een lijn in de hand die is 
verbonden  met de kist van de overledene. Zo brengen ze deze naar de crematieplaats.

De groep zeilers wordt door de dorpsbewoners opgenomen en doen vanaf dat moment mee met de ceremonie. Er worden vele giften aangedragen en alle familieleden worden gezegend door de man die de processie leidt. Na drie uur met allemaal gebeden, speeches, muziek en gezang, zet de processie zich in beweging naar de plaats waar de overledene in de openlucht wordt gecremeerd. Deze dag heeft zeer veel indruk op mij gemaakt.

Het oogsten van het zeewier, die in zee wordt gekweekt.

De natuurlijke gastvrijheid van deze mensen kent geen grenzen. Na afloop bezoeken we een vissersdorpje waar men leeft van zeewier, dat hier wordt gekweekt en geoogst. We kregen hier een prima lunch aangeboden. Na afloop was er nog een roeiwedstrijdje voor de lokale jeugd, die door het enige team bestaande uit twee meisjes werd gewonnen. De jongens hadden dus het nakijken. Na afloop werden er prijzen uitgereikt aan alle deelnemers. Na terugkomst ga ik nog even op zoek naar een grote supermarkt, die ik niet ver van onze ankerplek vind. Ook nu weer eindigen we de dag bij hotel Mira voor een sundowner met biertjes.

De meisjes onderweg naar hun overwinning in de roeiwedstrijd.

De volgende dag ga ik samen met Sonja boodschappen doen, het is al wat later als we vertrekken, waardoor het voor Sonja een hele opgave wordt om alles te lopen. Na de boodschappen eindigen we weer bij restaurant Carol voor een late lunch, met nog een afzakkertje met een biertje bij ons hotel. Daar is het ondertussen wel heel gezellig omdat alle boten nu hier voor anker liggen. Vanaf hier worden we door 2 busjes opgehaald voor een barbecue aan het strand. Met de busjes rijden we langs de kust om uiteindelijk bij een vissersdorpje aan te komen, waar we hartelijk door de bewoners worden ontvangen. Alle huisjes staan hier op het strand en zijn of op palen of boven op een rots gebouwd. De bewoners leven hier van de visserij.

Een van de huisjes, in dit geval bovenop een rots gebouwd.

Daarbij maken ze gebruik van kleine bootjes en vissen ze met een losse vislijn met haak die ze in hun hand houden. Van overbevissing is hier absoluut geen sprake. Ze maken voor ons een diner klaar van gegrilde vis van de barbecue, met daarbij diverse soorten gegrilde groenten en rijst. Dit was werkelijk een van de beste maaltijden die we voorgeschoteld hebben gekregen. Men heeft zelfs Bintang biertjes ingekocht voor ons. Na het eten start de muziek en wordt er gedanst en gezongen. Moe maar voldaan keren we terug naar de Ikinoo.

Een impressie van de avond in het vissersdorpje.

We besluiten de volgende dag een scooter te huren om wat van de omgeving te kunnen zien. Om 10:00 uur staat er vlak bij de dinghy aanlegsteiger een man klaar met een scooter. Na hem te hebben betaald, € 6,50 voor de gehele dag en alles zonder papierwerk en of verzekering, gaan we op pad.

Bij de waterval, ook hier zijn de mensen super vriendelijk.

We tanken nog even snel 1,5 liter benzine langs de kant van de weg. Hier in Indonesië zie je overal langs de kant van de weg stalletjes staan met plastic flessen met benzine. Je koopt 1 liter of 1,5 liter. Voor deze laatste betaal je € 1,00. Niemand gaat dus naar een tankstation, maar iedereen koopt zijn benzine langs de kant van de straat bij één van deze stalletjes. Op de scooter rijden we eerst naar een waterval, het laatste stukje gaat daarbij over een onverharde weg. Ter plaatse is een man zich aan het badderen en staan 3 meisjes foto’s te nemen van elkaar, Het is een prachtige serene plek, waarbij als je wilt je een douch kunt nemen onder een van de stroompjes. Aansluitend rijden we naar het grootste fort van Indonesië, het Buton Sultanate Palace Fortress. Als we er aankomen, kunnen we het fort in eerste instantie niet vinden. 

Een van de doorgangen door de muur. Deze konden indien 
noodzakelijk stevig afgesloten worden zodat de vijand er niet
door kon komen.

Navraag bij een lokale bewoner levert op dat we al in het midden van het fort staan. Hij brengt ons naar één van de poorten in de muur van het fort. Hij legt ons uit dat je met de scooter de gehele muur aan de binnenzijde van het fort kunt volgen zodat je een rondje maakt van 360°. Heel indrukwekkend. Binnen de muren zijn dus gewoon allemaal huizen gebouwd, waardoor het fort gevoel een beetje wegzakt. De muren, de poorten en de verdedigingswerken met kanonnen zijn echter schitterend en goed onderhouden. Na afloop van deze bezichtiging, rijden we met de scooter naar een slijterij. De collectie is niet uitgebreid, maar men heeft hier goedkoop bier, Whisky, Wodka en likeurtjes. Na inkopen te hebben gedaan, keren we met de scooter terug naar de steiger. Ik breng alle inkopen aan boord, waarna we nog even terugrijden naar de Pizza Hut, die we onderweg tegenkwamen, om daar lekker te lunchen met een American Pizza met een schaal vers fruit en een sapje.

De tafels waren geheel aangekleed.

Voor Indonesische begrippen is dit eten niet echt goedkoop, maar wel heel erg lekker. Afsluitend rijden we naar de supermarkt om nog wat extra inkopen te doen. ’s-Avonds zijn we uitgenodigd bij de burgemeester van Bau-Bau voor een afscheidsdiner. Sonja voelde zich niet helemaal fit zodat zij achterbleef op de Ikinoo. We hadden met z’n allen afgesproken bij hotel Mira, zodat we in ieder geval alvast een biertje achter de kiezen hadden voordat we bij de burgemeester gingen eten. We hebben ondertussen geleerd dat er geen alcohol wordt geschonken bij officiële aangelegenheden. Dit bleek een goede zet, we hadden alle tijd voor meerdere biertjes omdat de burgemeester te laat was.

De zeilers met z'n allen aan de tafels voor het Gala diner.

Pas toen het sein werd gegeven dat de burgemeester onderweg was, zijn ook wij in de busjes gestapt en naar zijn huis gereden. Hier werden we hartelijk ontvangen en konden we plaatsnemen aan feestelijk gedekte tafels. Toen ook de burgemeester na een kwartiertje arriveerde, konden we aan het buffet beginnen. Het buffet was goed, maar van sommige gerechten was er te weinig zodat ik niet alle gerechten heb kunnen proeven. Na afloop van het diner werd er door de burgemeester en door één van de zeilers een speech gegeven. We kregen allemaal een aandenken uitgereikt en als afscheid zongen we als koor het nummer “I am sailing” van Rod Stewart. Het wordt weer tijd om door te gaan naar de volgende bestemming. De route voert ons naar een klein plaatsje op West Muna. We besluiten deze plek over te slaan en door te zeilen naar het plaatsje Bonerate op het eilandje Bonerate. Een plek met kristalhelder water, een mooi strand en vriendelijke mensen. Maar daarover meer in het volgende blog.

Wakatobi

We zijn al heel vroeg op en bij het ochtendgloren bergen we het anker op. Op naar onze volgende bestemming, de eilandengroep Wakatobi. We zeilen eerst naar het eiland Hoga, een eiland dat niet in de route is opgenomen. We hoorden echter, van andere zeilers, dat er een prachtig strand is, het water kristalhelder is, zodat het een genot is om te snorkelen en dat het weer in Wakatobi veel beter is dan dat we tot nu toe hebben gezien.

Onze ankerplek bij Pulau Hoga, we ankeren niet ver van het rif
op een goede zandgrond op 22 meter diepte.

Buiten op zee aangekomen staat er, zoals voorspeld, geen wind. Op de motor varen we naar de wind toe. Na twee uur op de motor te hebben gevaren, steekt de wind op. De zeilen worden gezet, de windvaan ingesteld en de motor gaat uit. Er staat een mooie 12-15 kn wind, die langzaam toeneemt. Na enige tijd moeten we zelfs het 2^e rif plaatsen om het enigszins comfortabel te houden, kortstondig hebben we zelfs even 30 kn wind staan. Met snelheden tussen de 6 - 8 kn schiet de Ikinoo door het water, ze is helemaal in haar element. We lunchen met een Russische salade, die Sonja een dag eerder heeft voorbereid. In de loop van de middag neemt de wind wat af en het 2^e rif gaat er weer uit. Vlak voordat het donker wordt, plaatsen we het 2^e rif er weer in, omdat we in het donker eventuele squalls niet zien aankomen. We hebben een rustige en comfortabele nacht en bij het ochtendgloren is de lucht deels bewolkt.

Ons uitzicht vanaf de Ikinoo, Op de achtergrond het strandje
waar we later hebben gebarbecued.

Het wordt opnieuw een zonnige dag. Net na de middag halen we de zeilen weg en varen op de motor via een smalle pas de grote lagoon van Hoga binnen. Niet veel later liggen we vast achter ons anker na een overtocht van 192 nm. Voor het eerst ankeren we op een diepte van 22 meter met 52 meter ketting buiten. Er blijken al een aantal boten te liggen en ook na ons komen er nog enkele binnen. Uiteindelijk liggen we hier met 10 boten. De volgende dag zijn we uitgenodigd, door Xavier, voor een barbecue op het strand. Hij wordt die dag 24 jaar en om dat te vieren heeft hij vanuit Tifu een half varkentje meegenomen. Hij zorgt dus voor het vlees en alle andere boten zorgen voor de bijgerechten. Ook is het de bedoeling dat je je eigen drinken meeneemt. Een van de zeilers is slager en chef-kok geweest en bereid het vlees op de barbecue, die ze provisorisch in een kuil op het strand hebben gemaakt. Het vlees is verrukkelijk en in combinatie met de overige gerechten, eten we als God in Frankrijk.

Een compilatie van de barbecue,  met linksboven onze chef-kok.

Voor het dessert heeft iemand een chocoladetaart gemaakt. Tot ieders verbazing komt er zelfs een tweede chocoladetaart op tafel.

Zo vieren we gezellig de verjaardag van Xavier.

We scheppen dus gewoon nog een tweede keer een toetje op, zodat beide taarten opgaan. Na afloop maken we van de barbecue een echt kampvuur en verzamelen al het brandbare afval met vooral plastic, die hier in overmaat op het strand ligt. Door onze actie laten we het strand schoner achter dan toen wij aankwamen.  De lokale jongens kijken vol verbazing toe hoe wij het vuil verzamelen en verbranden, ze steken helaas geen vinger uit. Zo wordt het dus een hele gezellige middag. Een dag later halen we het anker op, varen weer door de pas en zetten koers naar het dorpje Wanci op het eiland Wangi Wangi, een tochtje voor de wind van 29 nm.

De ligplaats binnen een lagoon, met tot onze verrassing een
aanlegsteiger met vingersteigers en dat gratis.

Het is een prachtige zonnige dag met 12-17 kn wind. Het plaatsje ligt aan een lagoon, waar je naar binnen kunt varen door een wel hele smalle passage. Er staat iemand op het havenhoofd die via de marifoon aanwijzingen geeft. Tot onze stomme verbazing zien we binnen de lagoon een jachthaventje liggen, bestaande uit één stijger met vinger steigers. Snel hangen we de fenders op en plaatsen de lijnen. Niet veel later liggen we netjes afgemeerd aan onze plek voor de komende dagen. Deze haven is ook nog eens gratis. We worden ontzettend hartelijk ontvangen door de lokale bevolking. We zijn opnieuw de eerste toeristen die ze in drie jaar tijd zien. Opnieuw wil iedere moeder met een klein kindje op de arm met ons op de foto en ook de lokale jeugd krijgt er geen genoeg van. ’s-Avonds lopen we met alle zeilers naar het stadje toe, op zoek naar een restaurantje met een biertje. We zien een leuk ogend restaurantje en vragen of we hier als groep kunnen eten. Snel worden er tafels tegen elkaar geschoven en even later komt er een meisje langs die een klein beetje Engels spreekt. Helaas hebben ze geen bier, wel diverse koude limonades.

Omdat het een dag later Onafhankelijkheidsdag is, worden
alle procedures nog eens een aantal keren doorgenomen. zo 
ook het hijsen en strijken van de vlag wordt gerepeteerd.

Als alle bestellingen zijn opgenomen en iedereen ook heeft betaald begint het wachten. Foute beslissing dus om hier te gaan eten, de kok of kokkin kan maar 2 gerechtjes tegelijk klaar maken!? Dus steeds komen er 2 gerechtjes op tafel, waarna we weer opnieuw wachten. Het duurt een eeuwigheid voordat iedereen zijn eten heeft, daarnaast is het eten ook nog eens niet goed. Jammer, deze mensen gaan de boot missen. De volgende dag zien we een officiële delegatie aankomen met de burgemeester en zijn volgelingen, omringd door veiligheidsbeambten. In de jachthaven liggen nu drie Nederlandse boten op een rijtje, de Rambler, de Incentive en de Ikinoo. Als eerste bezoekt de burgemeester de Rambler, terwijl wij alle giechelende dames ontvangen op onze Ikinoo. We moeten steeds weer opnieuw op de foto, steeds met een wisselende bezetting van dames.

Op de Onafhankelijkheidsdag is iedereen op zijn paasbest.
In het midden de burgemeester met zijn vrouw. 

Als dat achter de rug is en de dames van de boot afstappen, komt de burgemeester ook nog even op ons jacht. Ook nu weer zijn er fotomomenten. Na een uurtje is deze processie voorbij. Zodra iedereen is vertrokken gaan wij op pad om het stadje te verkennen, Sonja op de fiets en ik lopend. Onderweg worden we ineens aangehouden door Sanne van de Incentive. Ze zagen ons voorbijlopen terwijl zij in een restaurantje zaten te lunchen. We volgen haar naar binnen en besluiten ook maar gelijk hier de lunch te nuttigen. Het eten staat uitgestald in een vitrine zodat je precies weet wat je krijgt. We wijzen gerechten aan en bestellen voor Sonja een kom noedels en voor mij een kom rijst. Het eten is werkelijk verrukkelijk. Omdat we om sambal vragen, komt de eigenaresse met nog een schaaltje eten aanzetten, wat heerlijk pittig vlees bevat. Als Sonja later afrekent, zo’n € 9,00 voor het eten en drie drankjes, geeft ze een fooi.

Ik, samen met een groep dames en heren in prachtige kleding.

De mensen zijn zo enthousiast dat ze als dank nog een gerecht meekrijgt in twee plastic zakjes, waarvan één gevuld met een soort sambal saus. Als we verder gaan vinden een BNI-bank, zodat we weer geld kunnen opnemen en doen onderweg nog wat boodschappen. Zo keren we moe maar voldaan terg op de Ikinoo. Let op, het is hier 30-32° overdag met een hoge luchtvochtigheid, dus je zweet de gehele dag en hebt gewoon minder energie. ’s-Avonds besluiten we aan boord te blijven en ons tegoed te doen aan het gerechtje dat we hebben gekregen. Het zijn platte lapjes vlees, welke zijn gefrituurd in een jasje, zoals schnitzel. Als saus is er een sambalsaus toegevoegd. We hebben 7 lapjes vlees, meer dan genoeg dus voor ons. De volgende dag staat in het teken van Sonja haar geboortedag die samenvalt met de Onafhankelijkheidsdag in Indonesië.

De bijzondere verjaardagstaart voor Sonja, dit hadden de
andere zeilers voor haar geregeld.

Eerst is er ’s-morgens een officieel gedeelte met een korte toespraak en een defilé van diverse groepen in officiële of authentieke kleding. Na afloop wil weer iedereen met iedereen op de foto, het levert wel wat leuke plaatjes op. Als ik met het busje terugga naar de Marina, vraagt men mij Sonja te gaan halen en met haar naar het kantoorgebouwtje van de Marina te komen. Als we gezamenlijk aankomen, staat de gehele groep zeilers ons op te wachten en zingen ze voor Sonja. Daarna komt er een taart met kaarsjes, Zo zitten we dus even later gezellig met iedereen taart te eten, helaas zonder koffie of thee maar met een glaasje water. De dag begint goed. De rest van de dag doen we rustig aan. ’s-Avonds worden we met busjes opgehaald voor het vrijheidsfeest bij de burgemeester thuis. In zijn voortuin is een podium opgesteld en zijn er voor de genodigden en de dansers stoeltjes opgesteld.

De buitenlandse gasten en de organisatoren daaromheen,
hebben een eigen stekje, met op de voorgrond de jarige.

We krijgen een eenvoudig buffet van heerlijke gerechten met een glaasje water. Je kunt hier duidelijk merken dat dit eiland islamitisch is. Daarna volgt er een speech van de burgemeester, die ons na afloop uitnodigt voor een fotomoment bij hem op het podium. Na afloop van de fotosessie vraagt hij of dat wij wat willen zingen. In eerste instantie zit eenieder naar elkaar te kijken, met de vraag, wat moeten we hiermee. Dan oppert een van de dames om gezamenlijk het liedje “I am sailing” van Rod Stuart te zingen. Iedereen heeft zijn telefoon bij zich, dus de tekst is snel gevonden. Een van de telefoons wordt aangesloten op de geluidsinstallatie en even laat komt de muziek op gang. We zingen allemaal uit volle borst en het klinkt echt schitterend en muzikaal, het lijkt wel een echt koor.

Een groep dansers geeft een prachtig verhaal vorm met een 
dans en vuur.

Je ziet ook aan de reactie van de burgemeester en de overige toehoorders dat ze dit totaal niet hadden verwacht. Zo komt er dus ineens een onverwacht talent naar voren van deze groep zeilers. We krijgen na afloop dan ook een staande ovatie. Helaas begint daarna weer een officieel gedeelte met prijsuitreikingen, wat ons wat te langdradig wordt, tijd om terug te gaan naar de Ikinoo. De volgende dag huren we een scooter voor een tochtje rond het eiland. Het eilandje heeft een aantal bezienswaardigheden, die echter moeilijk zijn te vinden. Als eerste rijden we naar Liya fort, een heus dorpje omringd door een vestingmuur. Alles is goed onderhouden en in elk huisje binnen de muren leven gezinnen.

Eén van de twee toegangspoorten van het plaatsje Liya Fort.

We vervolgen onze reis langs de kustweg en komen diverse resorts tegen. Helaas, deze zijn allemaal verwaarloost. Hieraan kun je duidelijk zien dat in het verleden dit eiland door vele toeristen werd bezocht. Elk resort heeft zijn eigen duik en snorkel site. Wij denken dat door de economische crises en de daaropvolgende corona epidemie, het toerisme hier is weggebleven, met leegstaande en vervallen resorts tot gevolg. Het gaat waarschijnlijk nog vele jaren duren voordat dit eilandje herontdekt wordt. Als we doorrijden komen we bij een poort, die toegang geeft tot een parkeerplaats en een betonnen steiger met betonnen trap. Hier treffen we mede zeilers aan, die zojuist zijn wezen duiken onder begeleiding van gidsen.

Dit eilandje bevat een resort, welke vanaf deze zijde niet 
zichtbaar is, je wordt er met een bootje naar toe gebracht.

Wij maken hier een stop, kleden ons om en gaan ieder apart een tijdje snorkelen. Het water is glashelder en het koraal en de vissen zijn prachtig. Op onze weg terug doen we nog wat boodschappen en leveren daarna de scooter weer in. De laatste dag op dit eiland maken we de boot goed schoon, doen nog wat inkopen en eten we nog een keer bij een echt goed restaurant vlak bij de haven. Hier kan men een Bingtang biertje bestellen, ook al staat deze niet op de menukaart en heerlijke echt goede en vooral warme gerechten. Deze keuken worden wij nooit zat. Tijd om door te gaan naar onze volgende bestemming, het plaatsje Pasarwajo op Selat Buton, het plaatsje waar ons programma totaal op zijn kop wordt gezet, maar daarover later meer in het volgende Blog.

Een impressie van onze rondrit over het eiland Wangi Wangi.

Tifu op Buru

We houden Ambon voor gezien. Deze ankerplek was niet ideaal, het water was vies en de organisatie was rommelig. Ook Ambon zelf is smerig, zeker als het al een paar dagen veel heeft geregend. De wegen zijn slecht onderhouden en zitten vol gaten. Tijd om door te gaan naar het plaatsje Tifu op het eiland Buru. We zijn op tijd weg en varen op de motor de baai uit. Eenmaal op zee zetten we het grootzeil en de yankee. Het is een grijze dag maar er staat een leuke wind. Over bakboord zie ik de lucht echter donker worden.

De beschutte baai van Tifu, je ankert op zandgrond op een 
diepte van 9 meter en er komt geen swell binnen, dus heerlijk
rustig liggen.

Voor de zekerheid reef ik de yankee deels, er is geen tijd meer om het grootzeil te reven. Niet veel later dendert er een squall over ons heen met veel regen en wind tot meer dan 30 kn. Het duurt zeker 40 minuten voordat de rust weer keert, dat was dus een grote jongen. Voor de zekerheid zetten we het 2^e rif in het grootzeil, zodat we voorbereid zijn op de volgende squall. De gehele dag blijft het een komen en gaan van squalls met regen en wind. Gedurende de nacht neemt de wind langzaam af tot minder dan 5 kn. We varen de laatste uren daarom op de motor naar Tifu. Ter hoogte van het eiland neemt het aantal vissersbootjes toe. Sommigen zijn onverlicht en zetten op het laatste moment een schijnwerper aan. Je moet dus heel alert blijven, want geen van de bootjes heeft AIS.

In dit soort kano's vaart de jeugd en gaan de volwassenen vissen
op zee met een losse vislijn met wat haken.

De ingang van de baai is slecht te zien. Met behulp van Google Earth foto in open-CPN lukt het ons echter goed om veilig de baai binnen te varen. Op de Navionics-kaart varen we over het land. Eenmaal voor anker op de zanderige bodem, we zijn de tweede boot die arriveert, komen er direct kano’s naar ons toe met kinderen. Dit is werkelijk een warm en hartelijk welkom. Ook ouders komen met hun kleine kinderen naar ons toe om een foto te kunnen maken. Als ik naar de wal ga om het dorpje te verkennen, word ik overal verwelkomt en wil men op de foto met je. Ik doe wat kleine inkopen zoals flessen water en keer terug naar de Ikinoo. De aanlegplaats voor de dinghy’s is best wel goed Er is een betonnen T-steiger met aan weerszijde van de T een trap tot in het water. Het in- en uitstappen is dus eenvoudig.

De aankomst van de vissers in hun kano's, Hierna werd de vis
per kano uitgeladen en gewogen met een weegschaal.

Daarna versleep je de dinghy wat en maakt je lijn vast aan paaltjes die men hiervoor in de grond heeft gestoken. Helaas regent het veel zodat we de 2^e dag aan de Ikinoo gekluisterd zijn. De dag daarna zijn er verschillende activiteiten. ’s-Morgens vroeg zijn de vissers naar open zee gevaren in hun kleine kano’s. We worden uitgenodigd om aanwezig te zijn bij hun terugkomst. Iedere visser levert zijn vis in die wordt gewogen. De visser met het meeste gewicht wint de 1^e prijs. Er zijn vissers bij die met wel 7 kg vis terugkomen. Daarna worden de grote vissen verkocht aan de zeilers en kun je de kleine visjes tegen een kleine vergoeding meenemen. Wij laten dit maar aan ons voorbij gaan.

Een deel van de visvangst, de berg vis werd later nog groter.

’s-Middags is er een roeiwedstrijd van de lokale bevolking. Hierbij nemen man en vrouw plaats in een kano. Het traject is eenvoudig, vanaf de startlijn is het in één rechte lijn naar een vlag die op een stok in het water is geplaatst. Daar aangekomen, draai je om de vlag heen en roeit zo snel mogelijk weer terug. De eerste 2 kano’s die aankomen, van de 8 die van start zijn gegaan, gaan door naar de finale. Dit is eenvoudig gezegd, de praktijk is echter dat niemand in een rechte lijn vaart, er vinden dus constant botsingen plaats, soms kiept er een kano om of valt er iemand uit. Er wordt dus heel fanatiek geroeid maar ook heel veel gelachen.

De kano's klaar voor de start van de finale voor echtparen.

De finale met 8 boten is spannend, dit zijn de meest fanatieke roeiers. Maar ook nu kiepen er kano’s om bij het ronden van de vlag. Na afloop is er nog een wedstrijd voor de kinderen. Ieder kind kan hier omgaan met een kano, ze krijgen het met de paplepel ingegeven. Hier zie je kinderen dus nog echt zwemmen en spelevaren met hun kano’s. De volgende dag is er een officiële welkomstceremonie. Omdat de catamaran, die als eerst was aangekomen, alweer is vertrokken, word ik naar voren geschoven voor de officiële ceremonie.

Op de eerste rang, klaar voor de diverse optredens.

De regent van Buru heet mij en de overige zeilers in het Engels van harte welkom en we krijgen door de dorpsoudste beide een Songkok opgezet. We gaan samen op de foto en lopen dan in een ceremoniële optocht naar de feesttent. Gezamenlijk zitten we vooraan en krijgen we diverse speeches te horen. Zo zit je nog eens op de eerste rij, waar ook tafeltjes met eten en drinken zijn opgesteld. Na afloop nodigt hij ons uit voor de lunch. Die ochtend heeft er een kookwedstrijd plaats gevonden voor de lokale dames.

De danseressen geven een prachtig optreden.

Een aantal officials en een aantal zeilers wordt uitgenodigd om, als jury, de diverse gerechten te beoordelen. Er zijn 7 tafels waarop diverse gerechten zijn uitgestald. Tafel twee wind uiteindelijk de wedstrijd. Daarna is het aan ons om alles te proeven en natuurlijk op te eten. Aan het einde van de dag komen alle zeilers bij elkaar op het einde van de steiger, voor een sundowner met hoofdzakelijk bier, het regent ondertussen weer volop. Een dag later staan we op 04:00 uur al op de steiger om opgehaald te worden met twee 4-weel drive auto’s.

De welkomstdans bij aankomst bij de berg waar we op gaan.

We gaan naar een berg waarvandaan de zonopkomst prachtig moet zijn. Helaas zijn de beide auto’s te laat, om 05:15 uur zijn we pas op pad. De weg is onderweg soms heel slecht. Er is zelfs een passage waar het de chauffeur niet lukt om omhoog te komen. We stappen allemaal uit en lopen via de modder naar boven. Helaas heeft de chauffeur geen geduld en wacht niet tot wij boven zijn, maar passeert ons terwijl de modder door de wielen in de lucht wordt gegooid, iedereen zit dan ook onder de modder. De achterbak veranderd in een modderbad.

De nevel in de dalen is nog goed zichtbaar, echter de zon
opkomst hebben we gemist.

We zijn dus genoodzaakt op de rand van de achterbak te gaan zitten, waarbij je je heel goed moet vasthouden anders val je achterover uit de auto. Na twee uur rijden komen we bij de berg aan waarvandaan we van het uitzicht kunnen genieten. Helaas is de zon al opgekomen, zodat het speciale effect verloren is gegaan. Het dal is namelijk in nevelen gehuld, waardoor je alleen de toppen van de omliggende heuvels ziet. Bij aankomst worden we verwelkomt door een groep meisjes die voor ons dansen en zingen en twee jongs die een traditioneel zwaarddans uitvoeren. Omdat men mij had verteld dat we niet behoefde te lopen, draag ik mijn slippers. We moeten echter de berg oplopen over een smal en stijl bergpad. Sonja blijft achter en ik loop mee. Op slippers, die vol met modder zitten, is dat echter geen doen.

Aankomst op de top van de berg met zijn zilveren kruis.

Op blote voeten loop ik het bergpad omhoog tot bij het kruis wat hier staat opgesteld. Hier krijgen we een traditioneel ontbijt aangeboden. Alle gerechten zijn koud maar wel smaakvol. We krijgen ook een dans en zang voorstelling van een oudere groep meisjes uit het dorp. Na het ontbijt dalen we gezamenlijk weer af, waar we opnieuw in de auto’s stappen. Sonja is met Randall beneden gebleven en samen met de chauffeur en een aantal officials naar het naburige dorp gereden. Daar kregen ze verse koffie, gebakken banaan en lekkere koekjes.

Een eenvoudig ontbijt op de top van de berg.

Toen ze wilden betalen kon dit niet, Sonja en Randaal waren hun gasten. We bezoeken nog even het dorpje en de school en keren daarna weer terug naar Tifu. Gelukkig is het de gehele reis droog gebleven. Na aankomst in het dorp begint het even later opnieuw te regenen. De laatste dag is er, aan het einde van de middag, opnieuw een ceremonie, dit keer in aanwezigheid van de regent en zijn vrouw. Diverse mensen geven een speech, waaronder ook Sanne van de Incentive, die gevraagd was de groep zeilers te vertegenwoordigen. Ook krijgen we twee dansvoorstellingen, één met originele muziek, dans en kleding.

Een demonstratie van een moderne dans. Het enige jongetje
is ook meteen de benjamin van de groep.

De tweede op moderne muziek met een moderne dans. Deze laatste is heel indrukwekkend, zeker gezien de leeftijd van sommige dansers. Na afloop krijgen we nog een aandenken van ons bezoek aan Tifu. De regent nodigt ons opnieuw uit voor een uitgebreid diner. Dit keer hebben de koks zichzelf overtroffen, elk gerecht is prachtig om te zien en heerlijk om te proeven en te eten. Tijd om weer naar de Ikinoo te varen en de boot gereed te maken voor vertrek naar onze volgende bestemming, het eiland Hoga, onderdeel van de Wakatobi eilandengroep. Dit eiland maakt geen onderdeel uit van de formele ankerplaatsen. Echter dit eiland ligt zeel zuidelijker en op een dag afstand zeilen van onze volgende bestemming en staat bekend om zijn mooie stranden en snorkel locaties De kans dat het hier beter weer is, is groter, we zijn de regen wel even zat. Maar daarover meer in ons volgende blog.

Een impressie van Tifu met linksboven Sanne die ons zeilers vertegenwoordigde.