Kalimantan

De zee is als een spiegel, rustig vaart de Ikinoo naar zijn 
volgende bestemming. In de verte de wolken boven het vaste
land van Kalimantan.

Er is vandaag opnieuw in het geheel geen wind, op de motor vertrekken we naar het eiland Borneo of Kalimantan zoals het tegenwoordig wordt genoemd. Het weer is erg rustig en we varen met een aantal boten gelijktijdig naar de volgende bestemming. Ook gedurende de nacht is het erg rustig zodat we goed aan onze slaap toekomen. De volgende ochtend zien we Kalimantan aan de horizon verschijnen. We varen een stuk langs de kust in de richting van de Kumai rivier. Met nog 30 nm voor de boeg, varen we richting kust en ankeren in 6 meter diep water. Alle anderen jachten doen hetzelfde. De volgende dag varen we gezamenlijk naar de monding van de Kumai rivier. Vanaf hier volgen we in eerste instantie een geul en steken daarna de drempel aan het begin van de rivier over.

De Kumai rivier met onze ankerplek tegenover het plaatsje
Kumai

Aansluitend is de rivier over nagenoeg de volle breedte te bevaren. Bij het plaatsje Kumai aangekomen, zien we dat er al een aantal boten voor anker liggen. We kiezen een goede plek uit met voldoende ruimte om de Ikinoo te laten draaien op de stroming, die met het getijde van richting en sterkte veranderd. Direct na ons komen ook de laatste boten aan. ’s-Middags vaar ik met een aantal vrienden naar de kant om alles te regelen voor onze boottocht door het oerwoud van Midden-Kalimantan. Sharon van de Watusi 2 heeft alles voor ons geregeld. We gaan met drie koppels een tocht van drie dagen over de rivier maken. Tijdens de tocht maken we diverse korte en lange wandelingen naar de voederplaatsen voor de orang-oetangs. De eigenaar van een hotel werkt als agent voor een aantal rivier boten.

Dit vrouwtje doet de hele dag niets anders dan matjes vlechten
van bladeren, voor de dakbedekking van huizen.

Hij verwelkomt ons hartelijk en we krijgen alle informatie over de te maken tocht, waaronder wat we in ieder geval wel of niet moeten meenemen. Ook vertellen ze over alle andere diensten die ze aanbieden zoals bijvoorbeeld het leveren van diesel en het doen van de was. We betalen onze reis en lopen het stadje Kumai in om wat boodschappen te doen, geld te halen en om regenjassen te kopen. Deze laatste blijken geen overbodige luxe te zijn zullen we ervaren. Kumai is een oude handelsstad met nog veel loodsen. Ook zie je hier nog veel mensen die met de hand matjes maken van bladeren. Deze matjes worden gebruikt als dakbedekking, zoals in Nederland met riet. Het zijn veelal vrouwen die dit werk doen.

Het restaurant waar ze uitstekend voedsel serveerden. Veel 
lokale Hindoestaanse mensen kwamen hier eten. Gegeten
werd er met de handen en op verzoek kreeg je bestek.

Nadat we Sonja vanaf de Ikinoo hebben opgehaald besluiten we naar de stad te gaan. De eigenaresse van het hotel bracht ons met haar auto naar de plaats Madurejo en zette ons daar voor de deur van een restaurant af. Het restaurant ziet er een beetje vervallen uit, maar het is er erg druk met locals. We kunnen gelukkig nog een tafeltje krijgen en het eten is eenvoudig en heerlijk. Ook kunnen we, tegenover het restaurant, geld uit de automaat krijgen. Onderweg terug naar onze boten doen we nog snel even wat inkomen bij een grote supermarkt. Na terugkomst op de Ikinoo, wordt het tijd om onze reistas in te pakken. We controleren de ligging van de Ikinoo nog eens goed om zeker te weten dat we goed vastliggen. Gedurende onze afwezigheid is er een boatboy die op de diverse jachten past. Voor hem leggen we wat te eten en te drinken klaar. ’s-Morgens om 10:00 uur worden we door een speedboot opgehaald en naar onze rivierboot gebracht. Op de boot liggen al drie grote matrassen klaar.

Ons reisgezelschap bij vertrek uit Kumai.

We slapen in de openlucht, waarbij de bedden ’s-avonds van grote klamboes worden voorzien. Ook is er een grote tafel met zes stoelen. Hier gaan wij ons wel vermaken. Zodra we alle zes aan boord zijn, vertrekken we direct richting het riviertje waarover we de komende drie dagen gaan varen bij ons bezoek aan het Tanjung Putting National Park. Tegen de stroming in varen we rustig de rivier op. Al snel hebben we geen telefoonbereik of Internet meer. Dat zal de komende dagen zo blijven. Onderweg geven we onze ogen goed de kost, omdat in de bomen diverse soorten apen en verschillen zeldzame vogels te zien zijn.

Een vrouwelijke neusaap in de bomen terwijl wij langsvaren.

Zo zien we onderweg een groep Neusapen, Makaak apen, diverse soorten Neushoornvogels, grote roofvogels en diverse kleine vogelsoorten. Je komt ogen te kort. Als we eenmaal zijn gesetteld en een tijdje met de verrekijker de bomen hebben afgestruind, wordt de lunch geserveerd. Eenvoudige maar uitstekende Indonesische gerechten. Onderweg zien we ook andere rivierbootjes met gasten en lokale vissers die proberen hun dagelijkse kostje te vangen. In de loop van de middag leggen we aan bij ons eerste kamp. De kampen langs deze rivier zijn opgezet door een organisatie die de orang-oetangs helpen bij het overleven in de natuur. Zo komt het helaas nog steeds voor dat jagers als ze een moeder met een jong zien, de moeder doodschieten om vervolgens het jong als huisdier voor veel geld te verkopen aan rijke particulieren.

De toegang tot het nationaal park.

De jongen leven als huisdier tussen de mensen. Ze groeien echter gewoon op, waardoor ze op een bepaald moment te groot en te sterk worden voor de mensen waaronder ze leven. Deze apen komen uiteindelijk bij deze organisatie terecht die helpen deze apen te re-integreren in één van de diverse groepen apen. Helaas hebben deze apen niet geleerd hoe ze voedsel kunnen vinden en niet hoe de sociale hiërarchie binnen de groep functioneert. In eerste instantie leven deze apen in kooien ter bescherming van henzelf. Later worden de kooien geopend zodat ze kunnen wennen aan hun soortgenoten. Ook worden de overige apen van extra voedsel voorzien omdat door het kappen van het oerwoud ten behoeve van de steeds verder oprukkende palmolie plantages, er steeds meer apen per oppervlakte leven, waardoor het beschikbare voedsel niet toereikend is.

Een lokale visser op zoek naar een dagelijks vers portie vis.

De Covid periode heeft de overheid en de natuurbeschermers de gelegenheid gegeven om eens goed na te denken over de toekomst van dit natuurgebied. Hierbij heeft men vooral veel aandacht gegeven aan het aantal toeristen, rivierboten en te bezoeken kampen. De hoeveelheid toeristen die dagelijks dit gebied bezochten veroorzaakte namelijk een te zware belasting voor de natuur en verstoorde te veel de leefomgeving van de dieren. Voor de covid periode kwamen er soms wel meer dan 1.000 toeristen per dag dit gebied bezoeken. Dat hebben ze nu begrensd op maximaal 300 mensen. Ook is een groot aantal kampen gesloten voor toeristen. Hier wordt nog wel bijgevoerd maar je kunt ze niet meer bezoeken. Dit heeft tot gevolg gehad dat het aantal rivierbootjes gereduceerd moest worden. Helaas vind je sommigen daarvan volledig verlaten en vervallen terug langs de oever van de rivier.

Dit boord is niet overbodig hebben wij gemerkt. De apen zijn
overal om je heen en soms zelfs in de boom boven jou. Voor 
dat je het weet krijg je "gele regen" over je heen.

Voordat we de bossen ingaan krijgen we uitleg over wat we gaan zien en leggen ze de spelregels uit. Zo moet je bij de voederplekken achter het heuphoge hek blijven, zodat je niet te dichtbij komt en de apen zich bedreigt kunnen voelen. Daarnaast kunnen de apen ook in de bomen rond om je heen zitten, we moeten er hierbij op letten dat wij niet tussen een mannetje en een vrouwtje met een baby in komen te staan. Het mannetje kan zich hierbij bedreigt voelen. Ook het gebruik van een flitsapparaten is niet toegestaan. Voederen met wat dan ook is geheel uit den boze. We gaan met onze gids op pad. Sonja heeft besloten dit keer mee te gaan. Na een, helaas, wat langere wandeling over een moerassig pad, komen we bij de eerste voerderplaats aan.

Het alfa mannetje, rustig aan het eten, terwijl de rest wacht
totdat hij weggaat en zij kunnen gaan eten.

Het is direct indrukwekkend wat we zien, de apen zijn zo dichtbij dat je even een paar keer moet slikken. Vooral het alfa mannetje is heel indrukwekkend. Al snel zie je en voel je dat de apen aan mensen gewend zijn en dat ze deze compleet negeren en volledig hun eigen gang gaan. Bij deze voederplaats is het alfa mannetje heel aanwezig en blijven de vrouwtjes met hun baby’s in de bomen wachten totdat hij klaar is met eten. Af en toe komt er een jonger mannetje wat wortels halen, waarbij hij zo veel mogelijk eten in zijn bek stopt en snel terug de boom in klimt, een heel komisch gezicht, het zijn net kleine kinderen. ’s-Avonds maken we nog een kleine wandeling door het bos, waarbij we kleine vogeltjes tegenkomen die rustig blijven zitten als je voorbijloopt.

Dit vogeltje zoekt de bescherming tegen regen. Ze blijft rustig
zitten terwijl ik haar fotografeer

Ook zien we veel insecten zoals grote spinnen, vuur mieren, wandelende takken en hagedissen. Terug aan boord komen de flessen op tafel. Het wordt een hele gezellige avond waarbij we met z’n zessen ook nog het spelletje Uno spelen. Onze gids is Islamitisch, echter tegen een glaasje wodka zegt hij geen nee en drinkt dan ook gezellig met ons mee. Als de klamboes hangen, zoekt eenieder al snel zijn bedje op. Morgen een nieuwe dag met nieuwe indrukken. Na een heerlijke nachtrust, waarbij we omringt werden door talloze oerwoudgeluiden, zitten we al vroeg aan het ontbijt. Na het ontbijt varen we verder over de rivier naar het volgende kamp. Onderweg komen we een dorpje tegen dat volledig onder water staat. Het blijkt dat de grote regelval van de afgelopen dagen het waterniveau in de rivier extreem heeft doen stijgen.

Zo wonen de mensen langs deze rivier, dagelijks bezig met 
overleven en het vinden van voldoende voedsel.

Ook komen we woningen tegen van mensen die langs de rivier wonen en hier hun kost verdienen als natuurgids of gewoon leven van wat de natuur hen verschaft. Ook zien we diverse andere rivierbootjes die dezelfde route volgen. Het aantal is echter niet hinderlijk. Wel zie je bootjes met soms 2, 4 of 6 personen aan boord, waardoor ook de afmetingen verschillen, kleurrijk zijn ze in ieder geval wel. Bij het volgende kamp aangekomen besluit Sonja niet mee te gaan, de dag daarvoor heeft haar te veel vermoeid. Als we over het pad lopen zien we prachtige vleesetende trompetbekerplanten.

Deze prachtig gekleurde trompetbekerplant vond ik langs het
wandelpad op weg naar de voederplaats.

Ook komen we onderweg al apen tegen die zich richting de voederplaats bewegen. Een keer staat er zelfs een alfa mannetje midden op het pad waardoor we genoodzaakt zijn even een tijdje te wachten totdat meneer weer in de bomen verdween. Ook kwamen we een moeder tegen met haar jong die rustig in de boom naar ons zat te kijken, hoe mooi kan de natuur zijn. Bij de voederplaats aangekomen was er in eerste instantie geen alfa mannetje, zodat er vele moeders met hun kleine op het voederplateau te vinden waren.

Een zeer jonge orang-oetang die zich net even los had gemaakt
van zijn moeder, hoe mooi kan de natuur zijn

Ook nu weer zag je duidelijk dat er een bepaalde hiërarchie tussen de apen aanwezig is, sommigen bleven in de bomen wachten totdat anderen zich tegoed hadden gedaan. Toen het alfa mannetje verdween, bleef maar één vrouwtje met haar baby zitten, de rest bleef in de bomen toekijken. Terug op onze boot kregen we een heerlijke lunch voorgeschoteld met veel groente en vis. Opnieuw gingen we verder de rivier op naar ons kamp dat we die middag zouden gaan bezoeken. Dit was ook direct de grootste voederplek die wij gezien hebben. Het pad ernaartoe was al een belevenis. Eerst liepen we over een houten steiger. Aan het einde gekomen moesten we echter het water in, Met mijn korte broek zoveel mogelijk opgetrokken, lukte het net mijn kleren droog te houden.

Soms heb je zo veel mooie foto's dat je niet weet welke je moet kiezen. Een collage biedt dan een uitkomst. Helaas kan dit nog steeds niet de sfeer weergeven die je voelt als je hier staat en dit ziet.

Even een wandelingetje maken tussen al die vreemde snuiters,

Wel moesten we daarna onze voeten en benen goed onderzoeken op bloedzuigers die hier zeer veel voorkomen, twee leden van onze groep moesten er één verwijderen. Aangekomen bij de voederplaats, bleek deze groter te zijn dan de voorgaande. Er waren ook meer apen aanwezig. Er was er zelfs een die een wandeling maakte tussen de bezoekende mensen door en daarna rustig op het hek ging zitten. Wie was nu eigenlijk wie aan het bekijken?

Een spinnetje op de paal van het bankje waarop we zaten.

In deze oerwouden zijn niet alleen apen, onder zitbank waarop je rustig de apen kunt bewonderen, vonden we een spinnetje, wouw wat een afmeting. Deze voederplek werd sterk gedomineerd door een alfa mannetje, die echter wel andere soortgenoten toeliet op het plateau, mits ze niet te dichtbij kwamen. Op de terugweg moesten we opnieuw door het water en kregen we ook nog een enorme regenbui over ons heen. De regenjassen kwamen dus wel heel goed van pas. Eenmaal aan boord was het borreltijd en kregen we daarna een uitstekende maaltijd met verse kip. De kippen waren levend meegenomen vanuit Kumai en nu geslacht en bereid in onze maaltijd. De avond verliep weer heel gezellig, waarbij de fles Whisky van Chris soldaat hebben gemaakt. We lagen weer op tijd onder onze klamboe op bed, de dag was vermoeiend geweest met ontzettend veel indrukken.

Dit is een impressie van het 2e kamp dat we die dag bezochten, woorden schieten soms te kort.

De laatste dag van onze reis maakten we een lange wandeling door het oerwoud met een lokale gids.

Wandelend door het oerwoud, waarbij het soms zo moerassig
was dat men paden van hout had gemaakt, spekglad waren ze.

Door de vele regenval van de afgelopen weken, was het pad modderig en soms volledig onder water. Hierdoor was de wandeling heel vermoeiend, waarbij we ook een aantal keren stopten om onze benen en voeten te controleren op bloedzuigers. Dit keer moest onze gids er één verwijderen van zijn enkel. Toen het pad wat ging stijgen werd deze ook droger. Nu moesten we vooral oppassen voor de vuurmieren. Bij een groot spoor van vuurmieren aangekomen, draaide ik mij om en waarschuwde ik de mensen achter mij. Helaas had ik zelf niet goed opgelet waar ik ging staan. Het gevolg was dat ik even later gebeten werd en er een helse pijn door mijn onderbeen ging. De pijn is zeer intens en houd ongeveer een uur aan. Daarna verdwijnt deze langzaam. Na ongeveer vier uur voel je er niets meer van. Niet voor herhaling vatbaar.

De paden waren soms ondergelopen, waarbij we door het 
water moesten waden.

Bij onze tweede rustplaats bij een huisje welke dient als schuilplaats voor het geval er hevige regenval is, hingen aan het plafond twee vleermuizen. Samen met een specht die wij zagen, waren dit de enige dieren die we onderweg zijn tegengekomen. Na ongeveer 3 uur lopen kwamen we bij een bootje, waarmee we roeiend door het oerwoud naar het riviertje werden gebracht. Vanaf daar ging het, met grote snelheid, op de motor terug naar onze rivierboot. We kregen nog een heerlijke lunch voorgeschoteld van alle restjes van de afgelopen dagen, waarna we de rivier afzakten, terug naar de Kumai rivier. Een groot avontuur zat erop. Dit hadden we echt niet willen missen. Terug op de Ikinoo zagen we dat de bootboy alleen wat te drinken had genomen.

Vleermuizen genoeg in het oerwoud, deze schrokken wel van 
onze komst en waren even later gevlogen.

Wel was er tegenover ons, dus aan de andere kant van de rivier, een passagiersschip met laadruimte, omgeslagen. Door het verkeerd ontladen van de scheepsruimte was het schip scheef gegaan en vervolgens omgeslagen en gezonken. Gelukkig waren er geen doden gevallen omdat de passagiers de boot al hadden verlaten. Aan het einde van de middag kwam men nog 80 liter diesel brengen. Voor het eerst deze reis kregen wij Dex-lite geleverd. Het voelde niet goed, maar we hadden de brandstof hard nodig voor onze volgende reis naar het eiland Belitung, een afstand van 265 nm, maar daarover meer in het volgende verhaal.