zondag 31 maart 2019

Dag 20

Het was best wel een pittig dagje. Aan het begin van de middag nam de wind binnen een paar minuten toe tot 28-34 kn. We kregen echter de yankee niet gereefd. Uiteindelijk lukte dat wel op de achterste lier. Bij inspectie op het voordek zag ik dat het geleide katrolletje van de reeflijn was verdwenen. Hierdoor was de reeflijn onder de borgschroef van het anker komen te zitten. Niets aan de hand dus, alleen de volgende keer even opletten bij het reven. We zeilen nu de gehele tijd met het grootzeil op het 2e rif en de yankee sterk gereefd op de spi-boom met een koers van 280°. Het regent nu bijna de gehele dag door. Ondanks het tentje op het dockhouse, wordt het daar nu wel erg vochtig. Hopelijk is er morgen wat zon zodat we alles weer kunnen drogen. Aan het einde van de middag halen we de yankee van de spi-boom en veranderen onze koers van 280° naar 260°. We zetten de yankee opnieuw gereefd bij, maar dan zonder spi-boom.
Heerlijk zo'n middag dutje
De wind is nu teruggevallen naar 22-28 kn. Voor het eten maak ik, met veel kunst en vliegwerk, gebakken aardappeltjes met doppertjes en knakworstjes. Als vanouds, smullen dus. Vandaag opnieuw geen vis gevangen, aan de snelheid kan het niet gelegen hebben. Omdat het zulk slecht weer was, hebben we dag grotendeels binnen doorgebracht met lezen, spelletjes doen en slapen. Met enige regelmaat steken we ons hoofd boven in het dockhouse om te lijken of alles heel blijft, de koers goed blijft en te zien met welke snelheid we vooruitgaan. Bij het lopen van mijn controlerondje opnieuw veel vliegende vissen overboord gegooid. Zo gaan we rustig de nacht in. Gedurende de nacht zien we een sterrenhemel en de maan. Als ik 's-morgens echter mijn bed uitkom is de lucht alweer grijs en regent het opnieuw. De wind is onveranderd 20-26 kn. We varen nog steeds een koers van 260°. We zijn overigens zeer blij met onze nieuwe windgenerator, door het gebrek aan zon levert deze nu de benodigde stroom.

Positie 18:00 uur UTC : 08°26.115'S 109°.56.986'W
Dag afstand : 135
Gezeild : 2.316 nm
Nog te zeilen : 1.731 nm

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

zaterdag 30 maart 2019

Dag 19

De snelheidsmeter staat op 0,00 nm. Hierdoor werkt ook het log niet meer. Ik heb de opnemer er nog een keer uitgehaald, maar deze is schoon. Waarschijnlijk stroomt er geen water meer langs de opnemer door de aangroei aan de romp. We zien het later wel in Hiva Oa, als ik onder de boot duik om de romp te inspecteren en schoon te maken. We weten dus ook niet wat de ware windsnelheid is. Deze wordt namelijk berekend uit de schijnbare wind, dat is de wind die we boven in de mast meten, en de snelheid van de boot door het water. We berekenen de ware windsnelheid nu door de schijnbare wind en de bootsnelheid over de grond bij elkaar op te tellen. Dan hebben we in ieder geval een indicatie. Gisterenmiddag hadden we tussen de 15-20 kn wind, bijna pal van achteren bij een koers van 283°. De Ikinoo had hierbij een snelheid tussen de 5-6,5 kn. Waarschijnlijk remt de aangroei onder de boot ons ook wat af. Gedurende de nacht bleef het weer onveranderd, een heldere sterrenhemel en een mooie voortgang. Aan het begin van de ochtend is de hemel echter betrokken en de wind is wat toegenomen naar 20-25 kn. Om 06:00 uur LT begon het zelfs even te regenen. Nu miezert het af en toe. Gisteren hadden we aan het einde van de middag beet, de vis wist er echter op tijd weer af te komen. Jammer, vandaag geen vis op het menu. Het menu bestond dan ook uit een eenvoudige pasta met een pittige saus uit een pakje. De Ikinoo schommelt te veel om een uitgebreide maaltijd klaar te maken zonder dat er wat over de grond gaat. Zo zijn we de nacht dus rustig doorgekomen. Nu varen we weer als een speer met 6,0 tot 7,5 kn over de grond (SOG). Bij mijn controlerondje over de boot heb ik weer veel dode vliegende visjes terug in het water gegooid. Voor het eerst zat er ook een wat grotere tussen, zo'n 25 cm schat ik hem.

Positie 18:00 uur UTC : 08°19.178'S 107°.42.330'W
Dag afstand : 139 nm
Gezeild : 2.182 nm
Nog te zeilen : 1.871 nm

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

vrijdag 29 maart 2019

Dag 18

Het kan soms heel vervelend zijn als er geen wind is en je ook de motor niet wilt starten. We willen de motor en de diesel sparen voor als we deze echt nodig hebben. De gehele middag hebben we tussen de 1-4 kn wind, langzaam dobberen we verder. Aan het einde van de middag krijgen we een klein beetje wind, 5-7 kn, voldoende dus om weer te zeilen, we klagen niet meer, we zeilen. Zo gaan we de nacht in. We hebben geen contact met de anderen gehad over de SSB-radio omdat we te weinig accucapaciteit hebben geladen en tijdens het gebruik van de gennaker de stuurautomaat hebben ingeschakeld. We varen normaal altijd op de windvaan. 's-Avonds neemt de wind weer wat toe. We zeilen op dat moment met het grootzeil op het eerste rif en de yankee op de boom te loevert. Als ik naar de sterren zit te kijken, zie ik dat er achter mij geen sterren zichtbaar zijn. Tevens heeft de windvaan ons naar een koers van 310° gestuurd. Zodra we de radar hebben ingeschakeld zien we dat er een grote bui achter ons aan komt. We besluiten de zeilen aan te passen, het grootzeil krijgt het 2e rif, de kotterfok wordt bij gezet en de yankee wordt van de boom gehaald en gereefd weer bij gezet. Tevens passen we de koers aan naar 270° zodat we schuin uit de bui kunnen varen. Zo wachten we de bui af. Inderdaad neemt de wind verder toe en met 6-7 kn snelheid varen we de goede richting op. Na een half uur is het ergste voorbij, we rollen de yankee vol bij en gaan zo de nacht door. Als ik 's-morgens wakker wordt is er nog steeds 11-13 kn wind en we zeilen de goede richting op met 3,5-4,0 kn. Wat ik nog vergeten was te vertellen, ons toilet spoelde niet meer door. Nadat ik deze had open gemaakt kwam ik tot ontdekking dat een krabbetje zich hier had genesteld. Na deze voorzichtig te hebben weggehaald en in zee te hebben gegooid, kon ik het toilet weer in elkaar zetten. Nu spoelde hij weer als vanouds. Momenteel zeilen we met 14-17 kn wind een koers van 261°, ons hoor je niet meer klagen. We zijn trouwens over de helft sinds vannacht.

Positie 18:00 uur UTC : 08°36.299'S 105°.23.523'W
Dag afstand : 83 nm
Gezeild : 2.044 nm
Nog te zeilen : 2.009 nm

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

Dag 17

Nu de voorspelling dat er vandaag wat meer wind zou staan is in het geheel niet uitgekomen. Wat dus niet voorspeld was gebeurde. Aan het begin van de middag kwam er een bui over, die ons meenam op een andere koers. Op zich is dit niet vervelend, want zodra de bui over is gaan we vanzelf weer naar de goede koers. Het is dus tijdelijk. Na de bui bleef er echter geen wind meer over, maar 1-4 kn, te weinig om nog mee te kunnen zeilen. Na een paar uur kwam de wind ineens uit het westen met een kracht van 7-9 kn. Dat was echter van korte duur. Het vissen is dus ook niets geworden, daarvoor gaan we te langzaam. Aan het begin van de avond begint het te regenen, ik heb snel het regenzeiltje opgehangen. Toch weer 15 liter water opgevangen voor de afwas en om ons zelf te wassen. Zo dobberen we de nacht verder. Wel zijn we allebei maar gaan slapen, met de afspraak dat degene die wakker werd, naar buiten kijkt of dat alles onveranderd is. Als ik 's-morgens wakker wordt schijnt de zon, helaas nog steeds geen wind. Ik maak de boot weer netjes, maak een ontbijt voor ons beiden met koffie en thee. Daarna is het tijd om de gennaker te hijsen, maar zelfs voor dit zeil is er te weinig wind. Zo dobberen we verder. Het log geeft geen snelheid meer aan, ondanks dat ik deze heb schoon gemaakt. Waarschijnlijk is er te veel aangroei van eendenmosselen op de onderkant van de boot, waardoor er geen water meer langs de opnemer stroomt.

Positie 18:00 uur UTC : 08°32.212'S 104°.00.350'W
Dag afstand : 49 nm
Gezeild : 1.961 nm
Nog te zeilen : 2.093 nm

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

woensdag 27 maart 2019

Dag 16

Het zenden en ophalen van berichten doen wij via de SSB-radio. Hierbij maken wij, tot nu toe dan, gebruik van de verschillende frequenties van het Sailmail station Panama-2. De beschikbare Ham-stations en de daarbij behorende frequenties geven momenteel geen goede verbinding en als die tot stand komt is het zeer traag. Straks bij Hiva Oa eens aan de andere zeilers vragen wat hun ervaringen zijn gedurende deze overtocht. De wind is onveranderd 18-25 kn met af en toe in vlagen uitschieters naar boven tot boven de 30 kn. Het is zonnig met wolkenvelden. Heerlijk zeilweer dus, waarbij we haast niet onder de 6,0 kn komen en zelfs hele periodes niet onder de 7,0 kn. De noodreparatie van het tentje van ons dockhouse is gelukt. Ik heb het loszittende deel eenvoudig met een aantal veiligheidsspelden vastgezet. Voor het diner hebben we Spaanse Tortillia gemaakt, we hebben tenslotte nog voldoende aardappelen, eieren en uitgebakken spek. Spek hebben we zeker nog voor twee weken. De nacht is verder rustig verlopen. Wel trekken er regelmatig buien over waar geen regen uitkomt maar waarin wel meer wind zit, we gaan er alleen maar sneller door. Ik moest vannacht één keer de windvaan verstellen omdat de wind wat was gedraaid. Toen ik vanmorgen wakker werd was het bewolkt en was de wind afgenomen naar 12-15 kn. Snel de Yankee volledig bijgedraaid zodat de snelheid weer wat toenam. Wat betreft de wind, die komt de laatste dagen aardig overeen met de voorspellingen, zo ook deze tijdelijke afname. Morgen staat er weer meer wind. Een dagje rustig aan dus. Morgen zijn we halverwege Dan gaat tevens de klok weer een uur terug omdat we in de loop van vandaag de 105° grens passeren.

Positie 18:00 uur UTC : 07°59.679'S 100°.24.125'W
Dag afstand : 166 nm
Gezeild : 1.912 nm
Nog te zeilen : 2.145 nm

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

dinsdag 26 maart 2019

Dag 15

Het weer blijft onveranderd goed, overdag veel zon met wolkenvelden en wind uit het Zuidoosten, kracht 14-22 kn. 's-Nachts is het grotendeels bewolkt, het is net volle maan geweest, maar we zien de maan niet, met daarbij dezelfde wind. Prachtig zeilweer dus met hoge dag afstanden. De zeilvoering en de koers van 267° is dus onveranderd. Voor morgen staat er een klusje op het programma. Ons dockhouse kunnen wij aan de achterzijde afsluiten met een tentje zodat je bij achteropkomende wind en regen toch droog zit. 's-Nachts doen wij deze ook dicht zodat er meer rust aan boord is. Nu is dit tentje al wat op leeftijd, zo'n 5 jaar en de naden beginnen, onder invloed van de continu aanwezige zon, los te laten. We gaan dus een noodreparatie maken. De naaimachine halen we in Hiva Oa wel tevoorschijn voor een definitieve reparatie. Verder vandaag veel bezig geweest met lezen en niets doen. Voor het diner heb ik opnieuw een tonijntartaar met wasabimayonaise gemaakt en natuurlijk weer een heerlijk stuk gegrilde tonijn. Waar zouden we zijn zonder een goede grillpan. De tonijn is nu op. Over twee dagen gaan we dus weer vissen. De nacht is verder rustig verlopen, de snelheid komt niet meer onder de 6,0 kn. Vroeg in de morgen neemt de wind wat toe, waardoor we nu niet meer onder de 7,0 kn komen. Regelmatig tikken we de 8,2 of 8,4 kn aan. Opnieuw is het zonnig met wolkenvelden. Koers onveranderd 267°. Wij zijn ondertussen heel erg blij met onze Silentwind windgenerator. Deze werkt bij deze wind prima en houd, vooral 's-nachts, onze accu's mooi op pijl. Samen met de vier zonnepanelen hebben we nu voldoende energieopbrengst en behoeven we de motor niet meer te starten om stroom te draaien.

Positie 18:00 uur UTC : 07°59.679'S 100°.24.125'W
Dag afstand : 164 nm
Gezeild : 1.748 nm
Nog te zeilen : 2.309 nm

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

maandag 25 maart 2019

Dag 14

Vandaag zijn we 14 dagen onderweg. Het lijkt allemaal veel korter omdat we in een flow zitten. Eigenlijk hebben we dat al vanaf dag 1. Waar we in het verleden een beetje zenuwachtig waren bij het vertrek, waardoor we de eerste drie dagen niet echt in die flow kwamen, hebben we daar deze keer geen last van. We zijn echt heel ontspannen vertrokken, zo van we gaan vandaag een dagje zeilen. We zijn van 09:00 - 21:00 uur bezig met van alles, zoals eten, drinken, kletsen, navigeren, schrijven, lezen, controlerondje lopen, een spelletje spelen, radiocontact via de SSB-radio met de overige Nederlanders en vooral naar buiten kijken naar de zee en de lucht. Vooral dat laatste om te zien of dat er buien of squalls achteropkomen. Vanaf 21:00 - 09:00 uur zijn we bezig met slapen, lezen en om het half uur naar buiten kijken of dat alles heel blijft. Zo rijgen de dagen zich aaneen. Vandaag is niet veel anders verlopen, het was deels zonnig met wind uit het zuidoosten, kracht 18-25 kn. We hebben geen regen gehad. Vanmorgen zag ik dat we gisteren in een squall een windvlaag van 38 kn hebben gehad. We hebben de volgende zeilvoering; de Yankee staat deels gereefd, de kotterfok staat geheel uit en het grootzeil staat met het tweede rif erin. Dit is een ideale combinatie met de wind schuin van achteren. Continu gaan we tussen de 6,5 - 8,2 kn. Heerlijk zeilweer dus met onze Ikinoo. Wel liggen we continu op één oor, vermoeiend, maar het went wel. Zo zeilen we nu al meer dan 24 uur onafgebroken zonder de zeilvoering of koers te wijzigen, je zou er lui van worden.

Positie 18:00 uur UTC : 07°45.922'S 094°.55.605'W
Dag afstand : 164 nm
Gezeild : 1.583 nm
Nog te zeilen : 2.467 nm

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

zondag 24 maart 2019

Dag 13

Elke dag schrijf ik een stukje in mijn logboek, een stukje voor het Blog en een positierapport voor de andere Nederlandse boten die gelijktijdig met ons bezig zijn met deze oversteek. Tevens zet ik een berichtje klaar waarmee ik de meteogegevens dan wel de Grib files opvraag. Om 18:00 uur UTC maak ik dan via de SSB-radio contact en verstuur alle gegevens. Na vijf minuten wachten haal ik dan de meteo gegevens of de Grib files binnen. Alles bij elkaar ben ik daar elke dag een uurtje mee bezig. Ik heb de positie van de andere boten ook op mijn openCPN-kaart staan zodat ik zie waar ze zitten. Tevens hebben we elke dag om 23:00 uur UTC contact met elkaar via de 8.122 kHz frequentie. Leuk om elkaar te horen en te vertellen wat er zo al wordt beleefd aan boord. In de loop van de middag neemt de wind nog wat verder toe. We besluiten het tweede rif erin te zetten. Als ik klaar ben en als laatste de giek weer in zijn positie breng, horen we een luide knal. Snel inspecteren we het wand en de zeilen. Er is een maststep afgebroken. Het zeil heeft erachter gezeten zonder dat we het door hadden. Ik laat het zeil een stukje zakken, klim in de mast tot aan de afgebroken maststep en draai deze zo dat hij het zeil niet kan beschadigen. Reparatie komt wel als we in de Markiezen zijn. Als het zeil en de giek weer goed staan, stuift de Ikinoo verder. Het avondeten bestaat vandaag uit twee gangen. De eerste gang bestaat uit een tonijntartaar met wasabi-mayonaise met gesnipperde ui en het hoofdgerecht uit een groot stuk gegrilde tonijn met gegrilde sesamzaadjes en tiriyakisaus. Heerlijk. Zo gaan we rustig de nacht in. Omdat de wind gedurende de nacht verder toeneemt, besluiten we ook de Yankee wat te reven. Direct is er rust aan boord, terwijl we nog regelmatig de 8,2 kn aantikken. Als ik 's-morgens wakker wordt is de wind tussen de 18-25 kn met uitschieters naar 28 kn. De zee is wat onrustig en hobbelig.

Positie 18:00 uur UTC : 07°45.922'S 094°.55.605'W
Dag afstand : 153 nm
Gezeild : 1.420 nm
Nog te zeilen : 2.630 nm

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

zaterdag 23 maart 2019

Dag 12

De wind is al die tijd gebleven, soms wat krachtiger, soms wat minder krachtig. Over het algemeen tussen de 10-18 kn, met uitschieters naar beneden en naar boven. Met een koers iets ruimer dan halve wind, zijn dat mooie snelheden voor de Ikinoo, regelmatig varen we uren sneller dan 7,0 kn. Dat wordt dus weer een mooi daggemiddelde. Je kunt merken dat we sneller varen, het vissen gaat ook veel beter. 's-Middags verspeel ik tot twee keer toe een mooie dorade van zo'n 70 cm. De laatste hangt al naast de boot, als ik hem met de haak wil binnen halen. Het lukt hem om met een allerlaatste krachtinspanning alsnog van de haak te komen. Het is hem gegund, zo'n vechter verdient het. Bij de laatste vis draai ik mijn molen kapot, het handvat breekt van de molen af. Na een uurtje klussen is de molen hersteld en kunnen we weer vissen. Binnen een half uur heb ik opnieuw beet. Ditmaal een geelvintonijn. Het lukt me dit keer wel om hem binnen te halen. Niet met de haak, maar ik til hem in één keer uit het water en drop hem op de achterbank, zo die is binnen, yes!!! Nadat de vis het leven heeft gelaten stop ik hem in een emmer, het is reeds donker geworden. In het donker waag ik mij niet aan het schoonmaken en fileren van een vis. Het mes is daarvoor veel te scherp en ik ben zuinig op mijn vingers. Morgenochtend is hij de eerste. Vandaag hebben we wraps op het menu staan, wraps gevuld met tonijn uit blik, rode en witte kool, ui en tomaat. Gezond en toch lekker. Gedurende de nacht hebben we alle zeilen bij staan, met alleen één rif in het grootzeil. We gaan als een speer. We hebben vannacht een stukje van de route afgestoken, de route is dus weer wat korter geworden. Vroeg in de ochtend reef ik zelfs de Yankee nog wat omdat het te onrustig vaart. De Ikinoo is helemaal in zijn element. Na het ontbijt fileer ik de tonijn, we houden vier prachtige files over.

Positie 18:00 uur UTC : 07°14.240'S 092°.22.876'W
Dag afstand : 130 nm
Gezeild : 1.266 nm
Nog te zeilen : 2.791 nm

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

vrijdag 22 maart 2019

Dag 11

De wind begint in de loop van de middag wisselvallig te worden, we zitten nu in de zuidelijke ITCZ-zonne. Soms hebben we 5 kn wind, dan weer 8-10 kn. We kunnen in ieder geval steeds vaker zeilen, in plaats van ons mee te laten drijven op de stroming. Ons log komt nauwelijks nog van zijn plek, ondanks de afgelegde afstand. Vandaag hebben we motor alleen gebruikt om aan het begin van de avond een uurtje stroom te draaien. Het was de gehele dag bewolkt en daarbij geen wind, dus de accu's werden niet opgeladen. Sonja heeft een tomatensoep gemaakt met balletjes en vermicelli, een echte maaltijdsoep dus. 's-Avonds bak ik het restje mie op van de vorige dag, dan smaakt het zelfs nog beter. Als we de nacht ingaan, zeilen we nog steeds bij 8 kn wind. Gedurende de nacht neemt de wind soms wat toe en dan weer af, we zeilen echter continu en in de goede richting. Als ik 's-morgens wakker ben en het ontbijt achter de kiezen heb, hijsen we het grootzeil, direct lopen we 5,0 kn. Om 11:00 uur LT krijgen we onze eerste squall over, we kunnen er niet boven langs dus laat ik de Ikinoo verder afvallen en ga voor langs. Ik krijg de volle laag, regen en 30 kn wind. We halen een snelheid van 7,5 kn, prachtig om te doen, maar wel erg nat. Gelukkig draag ik alleen een zwembroek. Een kwestie van afdrogen dus en mijn zwembroek laten drogen. Voor ons zie ik niets anders dan buien, dat wordt dus een dagje oppassen geblazen. Hopelijk komt de zon snel weer terug zodat de accu's goed opgeladen kunnen worden.

Positie 18:00 uur UTC : 05°57.744'S 090°.40.311'W
Dag afstand : 85 nm
Gezeild : 1.135 nm
Nog te zeilen : 2.966 nm

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

donderdag 21 maart 2019

Dag 10

Er is nog steeds te weinig wind om lekker te kunnen zeilen. Wel hebben we veel overkomende buien waar regelmatig regen uit valt. Tevens hebben we regelmatig onweer om ons heen die soms ook boven ons langs komt. Voor de zekerheid hebben we één plotter, de hand GPS en de navigatiecomputer in de oven opgeborgen. Hopelijk liggen ze daar beter beveiligd voor als we een inslag krijgen. We maken ondanks het gebrek aan wind, nog een redelijke voortgang. Dit wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de aanwezige stroming van zo'n 2,5 kn in een richting van 190°-210°, de goede kant op dus. Sonja heeft voor de warme maaltijd dit keer mie op tafel gezet. Hiervoor had ze gebakken spek, uien, gerookte paprika en een blikje gemengde groente in de wok gebakken. De gekookte mie erbij en smullen maar. Ze gaat steeds beter koken met de aanwezige ingrediënten, ik ben trots op haar. De nacht is verder rustig verlopen met af en toe die overkomende buien en regen. Vanmorgen moest ik tot twee keer toe de motor starten om de Ikinoo weer op koers te krijgen, de wind is aan het rommelen en komt uit verschillende hoeken. Momenteel lezen we veel en doen af en toe een spelletje. Vanwege de lage snelheid hebben we niet meer gevist. Via het SSB-radionetje hebben we nu contact met vier Nederlandse boten die alle vier onderweg zijn naar de Markiezen, de Ocean Goose, de Rapsody en wij liggen binnen een straal van 100 nm van elkaar vandaan en hebben alle drie last van de windstilte. De Vagebond ligt nu 1.000 nm achter ons en is, nadat ze uiteindelijk de onderdelen die ze hadden besteld hadden ontvangen, op 20-03-2109 vertrokken. Leuk om zo 's-avons onderling contact te hebben via 8.122 kHz frequentie. Het is zojuist een klein beetje gaan waaien, 7-9 kn uit het oosten. We zijn de 090°W gepasseerd, tijd dus om de klok een uur terug te zetten.

Positie 18:00 uur UTC : 04°37.159'S 090°.13.948'W
Dag afstand : 80 nm
Gezeild : 1.044 nm
Nog te zeilen : 3.058 nm

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

woensdag 20 maart 2019

Dag 9

De wind heeft zich nog steeds niet laten zien, ondanks dat de voorspellingen 11-13 kn wind aangeven. Wel hebben we volop regen gehad. Vanaf het moment dat we de motor hebben uitgezet, heerst er wel rust aan boord. We varen nu tussen de 1,5-3,0 kn per uur. Dit wordt dan nog eens grotendeels door de stroming veroorzaakt.
Nog steeds geen wind, de zee is als een spiegel
De snelheidsmeter doet het niet meer, waardoor het Log ook niet meer wijzigt. Vanmiddag heb ik pannenkoeken gebakken, ze waren heerlijk. We hadden vandaag twee hoogtepunten. De eerste was het bezoek van een groep kleine walvissen die langs en onder ons door zwommen. We konden helaas het soort niet vaststellen. Heel spectaculair, zeker als ze vlak voor je boot onderduiken, onder je boot doorzwemmen en achter je boot weer boven komen. Het tweede hoogtepunt was het bezoek van een "Sperm Whale", een van de grotere soorten. Wat een imposant gezicht zo'n grote walvis. Helaas lukt het niet hiervan een goede foto te maken. Onze dag kan niet meer stuk. Vandaag hebben we niet gevist, hiervoor is de bootsnelheid te laag. Via de SSB-radio heb ik bij de medezeilers kenbaar gemaakt, dat we vreemd geluidje in de motor hebben, hij start nog wel maar maakt een geluid, alsof we een lekke uitlaat hebben. We kunnen er nog wel mee varen. Hopelijk komt er iemand met een goed advies. De nacht is verder heel rustig verlopen, er is alleen zo'n 4 cm regen gevallen. De dag is grijs begonnen en op dit moment regent het weer.

Positie 18:00 uur UTC : 03°'23.486'S 089°.42.619'W
Dag afstand : 63 nm
Gezeild : 964 nm
Nog te zeilen : 3.138 nm

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

dinsdag 19 maart 2019

Dag 8

"Geduld is na één schone zaak, etc". Geduld is wat we nu nodig hebben. De wind komt niet verder dan 1-5 kn, met af en toe korte uitschieters naar 7 kn. Dit is te weinig om op te zeilen, mede omdat de wind schuin van achteren komt. Dus varen we weer op de motor. Vandaag de beide jerrycans van 20 liter in de tank gegooid. Gisteren nacht werd ik wakker omdat het geluid van de motor was veranderd. Vandaag heb ik een testje gedaan, vol gas kom ik niet verder dan 1.900 toeren. Waarschijnlijk doet één van de cilinders niet meer mee. Ik kan er op dit moment niets mee omdat het mij aan de kennis ontbreekt om de oorzaak op te sporen. Sonja heeft vandaag gebakken aardappeltjes met boontjes en gehaktballetjes met satésaus op tafel gezet. Dat was dus smullen geblazen. Het vissen is opnieuw niets geworden. Wel hebben we onze eerste groep walvissen bij de boot gehad, een kleiner soort, maar wel heel indrukwekkend. Omdat we 's-nachts op de motor varen en daarom onze navigatieverlichting voeren, hebben de zeevogels ons gevonden. Ze hebben de preekstoel als rustplaats in gebruik genomen. Zo af en toe vliegen ze even op om een visje te vangen, maar komen daarna weer terug. Vannacht hadden we zo'n 10 vogels op bezoek. Gevolg, de punt van de boot zit nu onder de vogelpoep. Vanmorgen hebben we besloten de motor uit te zetten, we geraken anders te snel door onze dieselvoorraad heen. Nu dobberen we, door de stroming, met een snelheid van 1,5 kn in de goede richting. De Grib-files voorspellen voor vandaag 11 kn wind, laten we hopen dat deze ook echt komt

Positie 18:00 uur UTC : 02°'21.196'S 089°30.399'W
Dag afstand : 105 nm, tot nu 900 nm afgelegd
Nog te zeilen : 3.205

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

maandag 18 maart 2019

Dag 7



Er is nog steeds geen wind, de zee ziet eruit als een spiegel. We varen sinds gisteren op de motor. Veel langer houden we dit niet vol omdat we nu al 58 uur op de motor hebben gevaren sinds ons vertrek uit Panama. We hebben 375 liter diesel in de tank en nog eens 40 liter in twee jerrycans. Deze 58 uur motoren heeft ons nu al tussen de 120 - 150 liter diesel gekost. Vanmiddag om 17:20 uur LT (22:20 uur UTC) zijn we de evenaar gepasseerd, nu varen we dus op het Zuidelijk halfrond. Onze positie op dat moment was: 00°'00.000'S 087°31.918'W. Samen hebben we een glaasje champagne gedronken. Ook Neptunus kwam nog even langs. Hij heeft een half literpak witte wijn opgedronken, man wat kan die man drinken. Opnieuw kwam er een grote groep dolfijnen langs, het was dit keer echter van korte duur.
Precies op de evenaar, yes we did it!
Vlak voordat de schemering inviel had ik beet, een mooie grote Dorade. Op het moment dat hij naast de boot hangt en ik de haak pak om hem binnen te tillen, schiet hij los. Helaas dus weer geen vis op het menu. Zo gaan we rustig de nacht in, je slaapt heerlijk op dat monotone geluid van de motor. Als ik 's-morgens wakker wordt is er nog steeds haast geen wind. Ik haal een nieuwe Grib-file op. We besluiten dat het anders moet. We hijsen de zeilen en zetten de motor uit, dan maar met 2-3 kn richting het zuiden, naar de passaatwind. Dit is een omweg waardoor  de route nu 4.102 nm wordt. Verder varen op de motor is echter niet langer een optie.

Positie 18:00 uur UTC : 00°'59.390'S 088°24.791'W
Dag afstand : 94 nm
Nog te zeilen : 3.310
Het enige glas met champagne gedurende de reis van 35 dagen

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

zondag 17 maart 2019

Dag 6

Hoezo, een patroon in de wind, er is helemaal geen wind. Deze is afgenomen naar 1-3 kn, te weinig om echt enige vooruitgang te boeken. Soms is er zelfs urenlang helemaal niets, de zee is als een spiegel zo glad. Alleen aan het begin van de middag hebben we nog even een paar uur bruikbare wind gehad. Ik hoop dat het niet al te lang gaat duren. Op de motor hebben we de laatste 20 uur gestaag voortgang geboekt. Vandaag heeft Sonja een heerlijke tortilla gemaakt met uitgebakken spek, gebakken aardappelen, gebakken ui en gerookte paprika en dat alles omgeven door gebakken ei, heerlijk, om je vingers bij af te likken. Ook vandaag is het vissen op niets uitgelopen, jammer, geen vis dus op het menu. Gedurende het boordnetje mat andere Nederlandse zeilboten op de Pacific, hebben we contact gehad met de Ocean Goose, de Rapsody en de Vagebond. We hebben goed contact op 8.122 Mhz. Met iedereen gaat het goed, allemaal hebben ze last van weinig wind. Op de motor varen we rustig de nacht in. Doordat de zeewatertemperatuur aan het dalen is, nu nog maar 24°C, is er vannacht zeemist ontstaan, heel luguber als je daarin vaart. De laag mist is niet echt dik, soms zie je de sterren. Wel wordt alles super vochtig en moet je wat warms aantrekken gedurende je wachtperiode. Sonja heeft vanmorgen een cake gebakken, zodat we straks, als we de evenaar passeren, champagne kunnen drinken met een plak cake met slagroom. Hopelijk komt Neptunus ook nog even langs voor een slok champagne. Als ik dit schrijf zijn we net weer een uur aan het zeilen. We maken een rustige voortgang van 2,8-3,5 kn. We hebben geen haast, een dagje meer of minder is niet belangrijk meer.

Positie 18:00 uur UTC : 00°'14.019'N 087°27.979'
Dag afstand : 118 nm
Nog te zeilen : 3.185

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

zaterdag 16 maart 2019

Dag 5

We zien ondertussen een patroon in de windsnelheid ontstaan. Zowel vroeg in de ochtend als halverwege de middag neemt de wind af. Daartussen is de wind redelijk stabiel tussen de 5-8 kn uit het Oosten. Met de stroom op de kont van bijna 2 kn, maken we dan toch een redelijke snelheid over de grond. Vandaag zijn we dus rustig aan het zeilen geweest. Wel moet ik constant de koers aanpassen, dus de windvaan verstellen, om de geplande route ongeveer te kunnen zeilen. Ook vandaag ben ik vanaf vanmorgen 06:00 tot 19:00 uur LT aan het vissen geweest, helaas de vis wil tot nu toe niet bijten. We zitten nu echt lekker in ons ritme. De dag vliegt dan ook voorbij. Vandaag was het "badderdag", heerlijk met zoutwater afspoelen, goed inzepen en met ruim zoutwater weer afspoelen. We ruiken weer als pasgeboren babytjes. Sonja had voor vandaag nasi op het menu staan. Zoals altijd hadden we te veel rijst gekookt, zodat we er nog een dag van kunnen eten. Geen probleem voor mij. Ook vandaag weer een aantal keren bezoek gehad van dolfijnen, zelfs een éénling kwam langs, het blijft prachtig. De nacht is rustig verlopen.
Nog steeds geen wind van betekenis
Helaas moesten we om 08:30 de motor starten, omdat de wind in zijn geheel weg was, we zagen kortstondig 0-2 kn. Nu zeilen we weer gestaag met 3-4,5 kn de goede richting op, bij een wind van 5-8 kn. Omdat we de route hebben aangepast is de afstand wat groter geworden, deze is nu in totaal 4.054  nm. Sinds een uur varen we op de motor, de wind is verminderd tot 2-3 kn.

Positie 18:00 uur UTC : 01°'48.123'N 086°17.070'W
Dag afstand : 107 nm
Nog te zeilen : 3.311

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

vrijdag 15 maart 2019

Dag 4

De Grib-files en de meteokaart gaven ons nieuwe inzichten. Tot onze verbazing vertoonde de meteokaart twee ITCZ-zones, iets wat ik zelf nooit eerder heb gezien. Eén op 5° Noord en één op 5° Zuid, dat voorspeld niet veel goeds voor de wind. De Grib-files vertoonde een matige wind van rond de 5 kn voor het gehele gebied, met vooruitzichten waarvan je zeilershart niet sneller gaat kloppen. Gezamenlijk hebben we onze opties besproken. Blijven varen op de motor is geen optie. We besluiten de zeilen te hijsen en een koers te gaan zeilen waarbij we met de heersende winden de meeste snelheid kunnen maken. Zo lang de koers maar tussen de 180° en de 270° blijft gaan we de goede richting op. Als we eenmaal alles hebben ingesteld, de zeilen hebben getrimd en de windvaan optimaal hebben afgesteld, maken we een snelheid van rond de 4,0 kn, daar zijn we blij mee. Wij hebben wel eens te horen gekregen dat een windvaan onder de 10 kn wind niet functioneert. Wel bij ons doet hij het zelfs bij 4 kn wind uitstekend. De rest van de middag zeilen we gestaag vooruit. Sonja zet gedurende de middag een heerlijke maaltijd op tafel, gebakken aardappeltjes met koolsalade en warme worstjes met curry, mayonaise en uitjes. Heerlijk gegeten dus. Helaas heeft het vissen tot op heden niets opgeleverd, we blijven het proberen. Gedurende de avond en de nacht blijven we gestaag door zeilen met af en toe snelheden van 2,5 kn maar soms ook 6,0 kn, het maakt niets meer uit, als we maar vooruitgaan. Als ik 's-morgens wakker wordt, is de situatie nog steeds hetzelfde. Als ik echter naar de koers kijk, zie ik dat we een flinke stroming vanuit het zuiden krijgen. De koers van de Ikinoo is 220° terwijl de koers over de grond 250° is geworden. We gaan wat scherper varen, maar niet te veel, vooruitgang is op dit moment belangrijker.

Positie 18:00 uur UTC : 03°'11.501'N 085°10.908'W
Dag afstand : 114 nm
Nog te zeilen : 3.582 nm

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

donderdag 14 maart 2019

Dag 3

Vandaag is het alweer de derde dag van onze trip. Het zit ons wat wind betreft niet echt mee. In de loop van de middag is de wind steeds verder afgenomen tot onder de 8 kn.. We hebben de kotterfok weggehaald en het grootzeil gehesen. Dit was niet echt een verbetering omdat deze constant liep te klapperen. Na het eerste rif erin te hebben gezet werd dat wat minder. Omdat we geen zin hadden om te koken, heeft Sonja gebakken eieren met ham geserveerd, heerlijk. 's-Avonds hebben we nog wat brood gegeten. De wind neemt gedurende de avond steeds verder af tot minder dan 4 kn. Helaas moet ik de motor starten om nog enige vooruitgang te boeken. Zo gaan we de nacht in, waarin we op het zachte motorgeronk allebei heerlijk hebben slapen.
Hoe blak kan de oceaan zijn
De volgende ochtend ontbijten we samen, waarna we het grootzeil weghalen en de Genaker hijsen. Direct geeft dat verbetering, bij 8 kn wind gaan we direct met 5,0 kn vooruit. Helaas is de pret van korte duur. Al na een half uurtje wordt de wind veranderlijk en worstellen we nog anderhalf uur verder. De wind is opnieuw afgenomen tot onder de 4 kn. We starten de motor en halen de Genaker weg, helaas het is even niet anders. Straks om 18:00 uur UTC ga ik opnieuw Grib-files ophalen om te zien of dat er verbetering zit aan te komen. Ook vandaag hebben we de gehele dag gevist, helaas niets gevangen, morgen gaam we het opnieuw proberen, we blijven positief. De meest positieve ervaring van vandaag was het bezoek van een hele grote groep dolfijnen, ze zwommen ons eerst tegemoet, waarna ze keerden en met ons meezwommen. Regelmatig sprongen ze voor de boeg helemaal uit het water. Het blijft een prachtig gezicht, daar fleuren we echt vanop.

Positie 18:00 uur UTC : 04°'27.175'N 083°45.400'W
Dag afstand : 96 nm
Nog te zeilen : 3.696 nm

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

woensdag 13 maart 2019

Dag 2

Haast geen wind en toch voldoende vooruitgang
Zoals in het verslag van gisteren is te lezen, was de wind ineens geheel weggevallen. Onze Ikinoo had zich 180° gedraaid, maar dreef door de stroming nog wel steeds de in de goede richting. Omdat het niet anders kon, hebben we de motor maar gestart zodat we in ieder geval de goede kant op varen. Na verloop van tijd krijgen we een klein beetje wind, net genoeg om te kunnen zeilen. We stellen de windvaan weer in en zetten de motor uit. Zo zeilen we met een snelheid van 2-3 kn verder. Het blijft zo de gehele dag en nacht een beetje sukkelen. Wel moet ik met enige regelmaat de windvaan bijstellen om onze Ikinoo in de goede richting te houden. Vandaag hebben we ervoor gekozen om de warme maaltijd in de middag te nuttigen. Hierdoor kunnen we bij daglicht de vaat doen.
Een onverwachte bezoeker midden op de oceaan
Voorheen aten we altijd 's-avonds warm, waarbij het heel warm werd in de boot en de vaat de gehele nacht in de wasbak bleef staan, wat vooral bij een rommelige zee veel geluid maakte. Voor vandaag stond er hutspot met spekjes op het menu, de buitentemperatuur is ruim 30°C. Omdat de wind wat draait gedurende de dag, hebben we vandaag twee keer moeten gijpen, we worden er steeds handiger in en het gaat dus ook steeds sneller. We hebben de gehele dag gevist, helaas geen vis gevangen, morgen maar weer opnieuw proberen. Als we de nacht ingaan, staat er iets meer wind, we zeilen tussen de 3-4 kn gedurende de nacht met af en toe uitschieters naar beneden. Als ik uit mijn laatste slaapperiode kom, merk ik dat we sneller varen. Er staat 10-15 kn wind, goed voor een snelheid van 5 kn. Alles is verder goed aan boord, we vermaken ons met lezen en natuurlijk om 17:00 uur LT het happy hour met een blikje fris en een nootje. Voor het eerst deze morgen weer een controle rondje over de boot gelopen. Ik heb geen mankementen gevonden.

Positie 18:00 uur UTC : 05°'15.050'N 082°21.632'W
Dag afstand : 108 nm
Nog te zeilen : 3.792 nm

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

dinsdag 12 maart 2019

Dag 1

Het is niet zo'n beste foto, maar de dolfijn is er wel
Vanmorgen zijn we gewoon opgestaan, niet gespannen of nerveus, gewoon zoals elke dag. We begonnen met een ontbijtje en hebben daarna de Ikinoo in gereedheid gebracht als betrof het een gewoon zeiltochtje van één dag. Alles zit vol, water, diesel, 136 liter drinkwater en voedsel voor minimaal 3 maanden. Echt elke ruimte is gebruikt om eten in op te slaan. Nog even snel naar de receptie om de laatste dagen te betalen en dan gooien wij de trossen los voor een zeiltocht van 4.054 nm non-stop. Deze afstand is rechtstreeks en wordt dus gaandeweg wat meer tot naar schatting circa 4.100 nm. Het is 11:30 uur LT, 16:30 uur UTC als we los zijn. Op de steiger staan diverse zeilers ons uit te zwaaien, ook zij gaan de komende dagen vertrekken. Zodra we buiten de haven zijn rollen we de Yankee uit. We gaan de eerste dagen een andere zeilstand uitproberen, namelijk de Yankee en de kotterfok, beide op de spi-boom naar buiten. Het gaat misschien iets langzamer maar het is wel comfortabel en ik hoef minder vaak naar het voordek. Er staat een mooie 12-15 kn wind en we varen met 4,5 kn onze eerste mijltjes. We hebben nu alleen de Yankee uitgerold en nog niet op de spi-boom vastgezet omdat volgens de verwachtingen de wind zal toenemen tot 22-30 kn, schuin van achteren. Het begint net schemerig te worden als de eerste dolfijnen langskomen om ons een goede nachtrust te wensen.
Prachtige zonsondergangen
Om 18:00 LT hebben we een radionetje, we hebben contact met Ada van de Rapsody en Hans van de Vagebond. Leuk om over zo'n grote afstand contact met elkaar te hebben. Net als ik een uurtje slaap, neemt de wind inderdaad verder toe met vlagen tot 30 kn, we gaan meer dan 8 kn, tijd om de Yankee wat te reven. Met een gereefd zeil blijven we nog steeds tussen de 7,0-7,5 kn gaan, het voelt echter heel comfortabel. Zo gaan we de nachtdienst in van 3 uur op en 3 uur af. Sonja slaapt als eerste van 21:00-24:00 uur. De nacht verloopt verder rustig, alleen wat scheepsvaartverkeer. Als de dag zich aandient, halen we het rif uit de Yankee. Ik lig net een uurtje te slapen als Sonja mij roept, de snelheid is eruit en de koers wijkt te veel af. Voor de eerste keer zetten we de Yankee over SB en de kotterfok over BB uit. Direct pikken we snelheid weer op tot 6,5 kn bij 15 kn wind, mooi om te zien. De rest van de ochtend doen we rustig aan, de hengel is uitgeworpen, hopelijk vangen we een mooie vis. Zo juist is de wind geheel weggevallen. In het vervolg van deze reis beschrijven we steeds de dag van 18:00 tot 18:00 uur UTC.

Positie 18:00 uur UTC : 06°'23.082'N 080°57.370'W
Dag afstand : 154 nm
Nog te zeilen : 3.900 nm

----------
Sent via SailMail, http://www.sailmail.com

donderdag 7 maart 2019

Isla Las Perlas


Onder zeil onderweg naar Isla Contadora
Na meer dan een week voor anker te hebben gelegen bij de Las Brisas ankerplaats in Panamastad, zijn we vertrokken voor een bezoek aan de Las Perlas eilanden. Deze eilandengroep wordt met enige regelmaat door zeilers bezocht die op weg zijn naar de Galapagos eilanden of naar de Markiezen. De eilandengroep dankt hun naam aan het feit dat er in het verleden veel parels gekweekt werden. Ook nu nog worden er parels gekweekt zij het minder dan voorheen. Je kunt op een aantal eilanden, zelfs als particulier, nog steeds parels kopen. Helaas staat ons budget dat niet toe. Onze eerste zeiltocht voert ons direct naar de meest drukke ankerplek van de Las Perlas eilanden, Isla Contadora. Als wij er, na een hele rustige dag zeilen, aankomen, liggen er 4 zeilschepen voor anker. Een goede ankerplek is dus zo gevonden.
De ankerplek bij Isla Contadora na aankomst van d World ARC
We liggen op ruim 10 meter water, met een variatie van circa 5 meter door het getijde. We hebben gelezen dat het hier vooral in het weekend zeer druk kan zijn door de bezoekers vanaf het vasteland, die per vliegtuigje of helikopter hier heen komen. De dag na onze aankomst komen de schepen van de World ARC aan voor een beachparty, voordat men vertrekt naar de Galapacos eilanden. Voor ons ligt een prachtig strand met een leuke bar en een restaurant, behorende bij een resort. Als ik de volgende dag aan land ga, om boodschappen te doen bij de lokale supermarkt, is het al aardig druk met gasten. De lokale supermarkt heeft van alles wat.
Reeën zonder angst voor mensen, waar vind je dat nog?
Alle boodschappen die wij nodig hebben vind ik er, met uitzondering van eieren, die zijn er pas de volgende dag weer. Bij het afrekenen kom ik tot ontdekking dat het hier gemiddeld twee tot drie keer zo duur is als op het vaste land. Helaas, we moeten voldoende verse groenten en fruit hebben voor de komende week. Op de terugweg kom ik een paar reeën tegen, die helemaal niet bang zijn en eerder zo naar je kijken van “wat doe jij hier?”. Na een aantal hele gezellige dagen, waarbij door de komst van de World ARC het aantal boten was uitgebreid tot bijna dertig stuks, zijn we verder gegaan naar de volgende ankerplek tussen Isla Casaya en Isla Ampon.
Onze ankerplek bij Isla Espiritu Santo
Hier liggen we helemaal alleen voor anker. Een leuke oefening voor later, omdat de entrée van de ankerplek tussen twee riffen doorgaat. Als we de volgeden dag weer verder gaan, zit Sonja beneden in de navigatiehoek en geeft mij aanwijzingen zodat ik de route die we heen gevaren zijn precies weer terug varen, zo weet je zeker dat het goed gaat. Wel moet je hier goed opletten op het getijde. Vooral in de laatste dagen naar springtij, wordt het water hier ondieper dan op de kaart staat aangegeven, soms zelfs meer dan een meter ondieper. Onze volgende ankerplek ligt tussen twee eilanden in, Isla Del Rey, het grootste eiland van deze archipel en Isla Espiritu Santo. Dit is een mooie lang gerekte ankerplaats die heel beschut is voor wind en golven.
Het uitzicht vanaf de Ikinoo naar Isla Espiritu Santo
Bij aankomst liggen er al vijf boten voor anker. Bij een bezoek aan het eiland Isla Espiritu Santo, voelt Sonja zich niet op haar gemak, er beweegt wat in de stuiken en ze hoort vreemde geluiden. ’s-Avonds komen lokale vissers langs die ons laten zien dat ze die middag een krokodil van een meter op het eiland hebben gevangen. Volgende keer maar wat voorzichtiger zijn. Na twee heerlijke dagen hier voor anker te hebben gelegen gaan we verder, we willen nog veel meer van deze ankerplaatsen bezoeken. We gaan dit keer om het eiland Isla Ca
ñas heen om aan de zuidzijde van dit eiland voor anker te gaan. Hier lig je redelijk ver uit de kust in open water. We liggen hier in ons eentje. Onze volgende etappe voert ons naar de zuidzijde van Isla Rey, nabij de rivier Rio Cacique.
De Rio Cacique
Het venijn zit hem dit keer in de passage tussen Isla Rey en Isla San Telmo. Deze passage is zeer smal en het kan er behoorlijk hard stromen. Als wij er aankomen, zien we dat de zee onrustig is. Met Sonja aan de navigatietafel, varen we er, via een aantal waypoints en natuurlijk het zicht, zonder veel problemen tussendoor. De maximale stroming is uiteindelijk 3 kn, dat viel dus mee. Als we ankerplek naderen, zien we dat er al twee boten liggen, beide boten die we gedurende ons bezoek aan deze eilanden al eerder hebben gezien.
Ongerepte mangrovebossen
Ook dit is weer een mooie beschutte ankerplek. De volgende morgen zien we dat er ’s-avonds in het schemer nog een boot is bijgekomen, de boot van John en Becca. Als we aan de koffie zitten komen er lokale vissers langs die ons vis aanbieden. We kopen een mooie grote Red Snapper van bijna een kilo voor $ 5,00. Direct begin ik met schoonmaken en fileren. Er komen twee prachtige files vanaf. Ik ben nog niet klaar of we krijgen bezoek van John en Becca. Zij hadden gehoopt dat wij geen vis zouden kopen, zij hebben namelijk een grote vis gevangen en komen ons uitnodigen voor het avondeten. Voor ons geen probleem, we doen onze vis gewoon in de koelkast voor de volgende dag.
Zonopkomst bij onze ankerplek nabij de Rio Cacique
’s-Middags maken we een toer over de Rio Cacique, die vier uur na laag water bevaarbaar wordt. Als j drie kwartier voor hoogwater naar binnen gaat kun je met stroom mee de rivier op en drie kwartier later weer met stroom mee de rivier af. Wij vinden het een prachtige tocht dwars door de mangrovebossen. Heel erg stil, je hoort alleen maar vogels en heel veel groen. Voor het diner heeft Sonja een tomatensalade gemaakt. Met deze salade en een fles rode wijn varen we naar de boot van John en Becca.
De gehele dag zie je grote zwermen vogels overvliegen
We krijgen een heerlijke maaltijd opgediend van gegrilde vis met rijst en Sonja’s salade, waarbij natuurlijk een aantal heerlijke biertjes en glaasjes wijn worden genuttigd. In het donker varen later die avond we terug naar onze Ikinoo. Helaas zijn we vergeten het ankerlicht aan te doen, zodat we een beetje de richting moeten gokken. Gelukkig gaat alles goed. De dag daarna zijn we, na koffie met John en Becca te hebben gedronken op onze Ikinoo, ze wilde de boot graag van binnen zien, vertrokken naar onze laatste ankerplek van deze tour, de ankerplek bij Isla San José.
De Ikinoo in de vroege ochtend met de maan op de achtergrond
Dit is het één na grootste eiland van de archipel en is privé-eigendom. Er wonen 10 mensen op het eiland, waarvan de meeste vissers zijn. We liggen hier samen met een Franse boot die we al vaker hebben gezien. De laatste dag van deze rondreis, zijn we vroeg uit de veren, we moeten vandaag 57 nm zeilen met weinig tot geen wind. Het wordt dus een combinatie van zeilen en motoren. De bestemming is de Vista Mar Marina, waar ook de Ocean Goose en de New Nexus al enige weken liggen. Precies om 07:00 uur zijn we anker op en varen naar onze volgende bestemming. Zodra we uit de luwte van het eiland zijn, krijgen we voldoende wind om te zeilen, de motor kunnen we weer uitzetten.
De opkomende zon bij het verlaten van onze laatste ankerpek in de Las Perlas
Zo zeilen we een aantal uren pittig door. Onderweg zijn we aan het vissen. Als ik beet heb, loopt de lijn als een dolle naar buiten, ondanks dat ik de slip helemaal vastdraai blijft hij maar doorlopen. Dan ineens knapt mijn lijn. Zo ben ik dus een kunstaas en 150 lijn kwijt. Vandaag wordt er echt niet meer gevist, ik heb er flink de smoor in. Om 16:30 lopen we, een eerder dan gepland, de haven binnen. Er staat ons een welkomstcomité op te wachten. Als we hebben aangelegd, worden we hartelijk verwelkomt door onze vrienden. De tocht langs de Las Perlas eilanden zit erop. Vanaf nu gaan we beginnen met de voorbereidingen voor de grote overtocht. Onze Ikinoo moet in topconditie zijn en we moeten voldoende eten en drinken hebben voor de overtocht naar de Markiezen, een zeiltocht van meer dan 4.000 nm, maar daarover later meer.

dinsdag 5 maart 2019

Transit door het Panamakanaal


De kaart van het Panamakanaal
Yes, het is dan eindelijk zo ver, we gaan door het Panamakanaal met onze Ikinoo, een éénmalige ervaring waarvan we ten volle willen genieten, want wees nu eens eerlijk, welke zeiler kan zeggen; wij zijn met ons zeiljacht door het Panamakanaal gevaren. Maar voor het zo ver was, gingen daar de benodigde voorbereidingen aan vooraf.
Maar eerst even een stukje geschiedenis van het ontstaan van het Panamakanaal. Het kanaal is 81 km lang en verbind de Atlantische Oceaan met de Stille Oceaan en voert dwars door Panama. De Fransen begonnen in 1881 met de aanleg van het Panamakanaal onder leiding van Ferdinand de Lesseps. Deze was eerder verantwoordelijk geweest voor de aanleg van het Suezkanaal. Men wilde, overeenkomstig het Suezkanaal, een verbinding maken op zeeniveau, dus zonder sluizen. Bij de aanleg volgde men de route van het treinspoor die eerder, met heel veel moeite bij de aanleg, in 1850 was geopend.
De kapitein met zijn bemanningsleden
De Fransen ondervonden veel problemen bij de aanleg. Er moest veel meer grond verplaatst worden dan vooraf voorzien. Tevens speelde het weer hen niet in de kaart. Door zware regenval vonden er veel aardverschuivingen plaats. De Fransen stopten in 1889 met de aanleg doordat het bedrijf van Ferdinand de Lesseps failliet ging. Op dat moment hadden de werkzaamheden al meer dan 22.000 mensen het leven gekost, waarbij deze vooral stierven door ziektes zoals malaria en gele koorts. In 1903 hebben de Amerikanen het werk hervat, waarbij men, voordat men aan de werkzaamheden begon, eerst zo veel mogelijk muggen, die verantwoordelijk waren voor het overbrengen van de ziektes, heeft uitgeroeid. De Amerikanen kwamen daarnaast met het idee om het kanaal niet op zeeniveau aan te leggen, maar 27 meter hoger. Door dammen aan te leggen wist men een groot natuurlijk stuwmeer te creëren. Om dit lange stuwmeer te bereiken hebben ze zes sluizen gebouwd, waarvan er drie de schepen naar het niveau van 27 meter boven de zeespiegel brengen en drie die ze daarna weer naar zeeniveau brengen.
Diederik, bezig met de voorbereidingen voor de 1e sluis van de eerste dag
Op 15 augustus 1914 voer het Amerikaanse stoomschip Ancon als eerste schip door het kanaal. In de jaren daarna zijn er vele verbeteringen aangebracht, zoals een extra meer om de watervoorziening voor de sluizen te garanderen, 12 grotere sluizen omdat de zeeschepen steeds groter, tot in 2016 er opnieuw 6 nieuwe sluizen werden geopend zodat nu ook de grootste containerschepen door het Panamakanaal kunnen varen. Het Panamakanaal is voor Panama nu de grootste bron van inkomsten.

We zijn van Linton Bay Marina naar de Shelter Bay Marina gezeild. Dit is de jachthaven aan het begin van het Panamakanaal, die zich de laatste jaren heeft ontwikkeld tot de “place to be” om alles te regelen voor de transit door het Panamakanaal.
De Ikinoo aan het begin van de 
1e sluis
Waar een paar jaar geleden alles werd geregeld vanaf club Nautico en de ankerplek ”the Flats”, wordt nu alles geregeld vanaf Shelter Bay Marina. Ook de ankerplek heeft men verplaatst, deze ligt nu net buiten de Marina. Als wij de Marina binnen varen worden we opgewacht door de manager van de Marina, die zich voor deze gelegenheid heeft gekleed in een oranje shirt van het Nederlandse voetbalelftal en een wollen oranje Unox muts. Ook Wijnand en Marlies van de Ocean Goose staan ons op de steiger op te wachten, een gezellig weerzien dus.
Twee dagen later maken we met deze manager en alle Nederlanders, die in de Marina liggen, een groepsfoto. Deze Marina heeft zich helemaal toegelegd op de transit door het Panamakanaal en om daarbij de zeilers hierbij zo veel mogelijk behulpzaam te zijn.
De mannen aan de kant hebben werplijnen met aan het einde het "aapje"
een verzwaarde bol met touw omwikkeld
Als voorbeeld; omdat Colon redelijk ver uit de buurt ligt en er geen openbaar vervoer is naar de Marina, heeft men zelf een shuttlebus in het leven geroepen. ’s-Morgens brengt deze bus het personeel van de stad naar de Marina om vervolgens met gasten terug te keren naar een groot winkelcentrum in Colon. Dit ritje doen ze ’s-morgens en ’s-middags. Aan het einde van de middag brengt het busje het personeel weer terug naar de stad. En dat alles is gratis voor alle mensen van de Marina, dus ook voor de gasten. Een enkele reis is toch al gauw een uurtje rijden.
Nadat de lijn is toegeworpen maakt Wijnand onze aanleglijn vast aan 
de werplijn, die daarna door de mannen op de kant wordt binnen gehaald
We zijn één keer met de taxi geweest, kosten $ 25,00. De dag na onze aankomst in de haven neem ik telefonisch contact op met de Pancanal organisatie om een afspraak te maken voor het bezoek van de Admeasurer, de man die alle papieren met je invult en die tevens vaststelt hoe lang je schip precies is. Zodra je namelijk langer bent dan 50 ft betaal je aanzienlijk meer voor de transit door het kanaal. Als ik bel, kunnen ze de gegevens van de Ikinoo niet vinden. Wat blijkt, wij hebben het formulier met de gegevens van de Ikinoo te vroeg verstuurd. Formulieren die ouder zijn dan drie maanden, die niet gebruikt zijn, gooien ze weg.
Met de werplijn in de hand volgen de mannen de Ikinoo de 
sluis in, waarna ze onze lijn binnenhalen en deze beleggen op 
de bolder
Dus vooraf het formulier 4405-I insturen is goed, echter niet te vroeg, 2 maanden voor de geplande datum is ruim voldoende. Een half uur nadat ik het formulier opnieuw per email heb opgestuurd, is de afspraak met de Admeasurer gepland voor de volgende ochtend om 10:00 uur. Op de steiger horen we tevens dat Tito, de man die in het verleden voor de lijnen en de autobanden zorgde, niet meer zo actief is. Nog dezelfde dag maken we kennis met Stanley Scott, die zichzelf komt voorstellen en zijn kaartje afgeeft. Bij navraag bij andere zeilers horen we dat Stanley de lijnen en de fenders zelf naar je boot komt brengen en dat hij ze ook, na de transit door het kanaal, bij de Balboa Yachtclub weer komt ophalen met een watertaxi.
De adviser en de stagiaire controleren de stuurboordlijn naar achteren
We besluiten met hem in zee te gaan zodra we een datum voor de transit door het kanaal hebben.  De dag nadat we ons gemeld hebben, is de Admeasurer bij ons aan boord. Alle papieren worden ingevuld en ondertekend en we krijgen een zeer uitgebreide toelichting op de procedures, en dat alles in onberispelijk Engels. We krijgen een kaart met daarop vermeld ons Ship Indentification Number. Dit nummer blijft altijd bestaan, zo ook het dossier van de Ikinoo. We kunnen nu dus op en neer door het Panamakanaal zonder dat de Admeasurer opnieuw aan boord behoeft te komen. Wat ons nu nog rest is het betalen van de transitkosten en de borg.
En dan is het zo ver, de eerste sluisdeur sluit zich achter ons, we zijn op 
weg naar de Pacific
Dit moet worden betaald bij de Citibank in Colon, totaal $ 1.875,00, die contant moet worden voldaan. Dit is overigens inclusief de borg, die je later weer krijgt teruggestort. ’s-Middags nemen we dus het shuttlebusje naar Colon, de chauffeur brengt mij zelfs tot de voordeur van de bank, wel zo veilig met zo veel contant geld op zak. Waar een aantal mensen mij verteld heeft dat de procedure hier veel tijd in beslag neemt, sta ik binnen 5 minuten weer op straat met een reçuutje als bewijs dat ik heb betaald. Ik hoop dat alles goed is gegaan. Ik laat mij door een taxi weer naar het winkelcentrum terugbrengen, waar ik weer op het shuttlebusje stap. N
Wijnand en Marlies bij de stuurboord voorlijn
och dezelfde avond bel ik met de “shedular” die de transit inplant. Helaas is de betaling niet ontvangen, men verwacht dat dit ook niet vroeger dan maandag zal plaatsvinden, dus we moeten nog even geduld hebben, voorlopig staan plant hij ons voor 2 februari. Als ik maandagmorgen opnieuw bel, krijg ik de bevestiging dat men het geld heeft ontvangen. Direct vraagt men of dat we ook eerder kunnen, er is namelijk op 1 februari om 15:30 uur nog plaatst. Hier gaan we graag op in. Nog geen vijf minuten later hang ik aan de telefoon met Stanley Scott om de fenders en de lijnen te regelen. Voor $ 100,00 huur je 6 fenders en 4 dikke lijnen, dat is inclusief het brengen en weer ophalen.
Op de voorgrond onze adviser met achter op de Ikinoo de stagiaire
Niet veel later hebben we ook onze vier line handlers geïnformeerd over de datum en het tijdstip.
De resterende dagen zijn we bezig met vooral veel inkopen doen en nog wat klusjes.  Maar voordat wij er zelf doorgaan, ben ik zelf, samen met Diederik en Nicole van de Zwerver, eerst line handler bij de Ocean Goose die eerder dan wij door het Panamakanaal gaan. Een mooie oefening dus voordat we er zelf doorgaan. Om het verhaal van de transit niet twee keer te vertellen, vermelden we alleen de ervaring met onze eigen Ikinoo. Onze eerste transit dag door het Panamakanaal.
Als we in de laatste sluis naar boven 
liggen, wordt het al donker






Een dag eerder heeft Scott zes bolgenders en vier lange lijnen bij ons aan boord gebracht. De bolfenders heb ik direct opgehangen en voor de zekerheid onze eigen fenders op strategische plaatsen ertussen gehangen. De lijnen liggen verdeeld over het dek. Sonja heeft voor de warme maaltijd reeds nasi gemaakt, die in de bakken al in de koelkast staan. De koelkast zit trouwens boordevol. Daarnaast hebben we onder de kaartentafel een plastic teil geplaatst gevuld met ijsklonten voor het koelen van waterflesjes. Om 14:30 is iedereen aan boord en heeft zijn spullen opgeborgen bij de toegewezen slaapplaats. Wij laten de twee slaaphutten over aan onze gasten en slapen zelf op de bank of buiten. Zodra iedereen aan boord is, gooien we de lijnen los en varen naar de ankerplaats “the Flats”. Hier komt de loodsboot naartoe die onze adviser voor vandaag zal brengen. Om 15:45 komt onze adviser aan boord met tevens een stagiaire die praktische ervaring op komt doen. De stagiaire neemt in deze de leiding. Direct zetten we koers naar de sluizen. Hij vertelt ons dat we als pakketje van drie boten door de sluizen gaan, in het midden een grote catamaran, wij aan stuurboord daarvan en ander zeilschip aan bakboord.
Diederik druk doende binnenkant van zijn ogen te bestuderen
Vlak voor de sluizen ontmoeten we elkaar, de lijnen worden over en weer gegooid en stevig vastgemaakt. De catamaran in het midden zorgt voor de voortstuwing en het manoeuvreren. De beide buitenste boten verzorgen de lijnen naar de kant, zo hebben we dus twee lijnen, één voor en één achter, waar wij zorg voor moeten dragen. Zodra we de eerste sluis binnenvaren, wordt ons een “vuistje” toegeworpen. Dit is een dunne lijk met aan het einde een verzwaarde knoop. Aan deze lijn maak je je eigen lijn met geknoopt oog vast. De man bovenaan op de kant, loopt met de dunne lijn tot vlak bij de bolder waarop onze lijn wordt belegd. Dan haalt hij onze lijn naar zich toe en legt deze over de bolder heen. Nu is het onze taak om deze strak te trekken. We liggen direct achter een groot vrachtschip. Zodra we vastliggen worden de sluisdeuren gesloten en start het vullen van de sluis, dit gaat met veel turbulentie gepaard. We gaan in de sluis, binnen 8-12 minuten, negen meter omhoog, waarbij je continu de afmeerlijn moet binnenhalen zodat het pakketje van drie boten in het midden van de sluis blijft liggen. Eenmaal boven aangekomen, openen de sluisdeuren zich en varen we achter de vrachtvaarder als pakketje de volgende sluis binnen.
Op de achtergrond de adviser met op de voorgrond de stagiaire
Hier herhaalt zich de procedure, onze twee lijnen worden om de bolders gelegd en wij halen de lijnen weer binnen zodra we omhooggaan. In de laatste sluis gaat het bijna fout. Bij het uitvaren van de derde sluis geeft de vrachtvaarder iets te veel gas, waardoor de spanning op onze voorlijn te groot wordt en deze breekt. Door een snelle reactie van de schipper van de catamaran, die zijn bakboord motor direct in zijn vooruit zet, weten we schade te voorkomen.
Helemaal voorin de eerste sluis naar beneden
De lijn wordt met behulp van een nieuw toegeworpen vuistje opnieuw naar de kant gebracht en vastgemaakt op de bolder. Dat waren even drie spannende minuten. Als we boven zijn, zijn we 27 meter naar boven gegaan. Het is al donker als we koers zetten naar de mooring voor deze nacht. Eenmaal daar aangekomen en vastgemaakt, worden de adviser en de stagiaire door de loodsboot van boord gehaald. Tijd voor een biertje en een heerlijke blauwe hap. Zo hebben we met z’n zessen een gezellige avond. De volgende morgen zijn we op tijd uit de veren, de adviser kan om 07:00 uur aan boord komen. Maar eerst ontbijten we met z’n allen, zodat we met een goed gevulde maag aan deze dag kunnen beginnen.
Achter ons een klein pasagiersschip
Opnieuw wordt er een adviser en een stagiaire bij ons aan boord afgezet. We gooien de lijnen van de mooring los en gaan direct met 6,0 kn richting het vaarwater. Voorlopig moeten we op de motor varen. Iedereen maakt het zich zo bekwaam mogelijk, er wordt zo af en toe wat gegeten en gedronken. Als we bij de sluis aankomen is er enige verwarring, de catamaran en de andere zeilboot liggen al in de sluis, dus wij moeten wachten op een ander schip waarmee we door de sluis gaan. Binnen een uur verandert het scenario wel vijf keer. Uiteindelijk gaan wij als een pakketje van twee zeilboten als eerste de sluis in. Achter ons meert een passagiersschip af en daarachter weer een vrachtvaarder. Nu gaan we per sluis negen meter naar beneden. De procedure is hetzelfde, men gooit ons een vuistje toe waaraan wij onze afmeerlijn vastmaken. Zodra de lijn is belegd rond een bolder en iedereen goed vastligt, gaan de sluisdeuren dicht en laat men de sluis leeglopen. Dat gaat veel rustiger dan het stijgen, je moet nu alleen de lijn vieren zodat we als pakketje in het midden van de sluis blijven liggen. Na de eerste sluis moeten we nu 1 nm varen voordat we bij de tweede sluis zijn. Het passagiersschip is ons gepasseerd en ligt nu voor ons in de sluis. De vrachtvaarder ligt vlak achter ons, wat een imposante gewaarwording is. Zo nemen de tweede en de derde sluis. Als eenmaal de laatste sluisdeur opengaat zijn we op de Pacific. Yes, we zijn er doorheen, het Panamakanaal ligt achter ons, het wordt tijd om dat te vieren.
De vrachtvaarder komt wel heel dichtbij
Voor ons ligt de meest uitgestrekte plas water ter wereld, de Pacific. Maar als eerste varen we naaronze volgende ligplaats, de Balboa Yacht Club. Hier worden de adviser en zijn stagiaire weer van boord gehaald. Nadat we met z’n allen de champagne hebben opgedronken en nog wat andere drankjes en hapjes hebben genuttigd, wordt het helaas tijd om afscheid te nemen. Een afscheid vol emotie want we gaan Diederik en Nicole van de Zwerver vanaf nu niet meer zien. Zij gaan niet door het kanaal, maar keren via Cuba, de Bahama’s en de Azoren terug naar Europa. Samen met Wijnand en Marlies van de Ocean Goosen gaan we verder door de Pacific richting New Zeeland, waar we eind oktober willen aankomen.
Een collage van de eerste indrukken bij het invaren van de Pacific


Voor andere zeilers die van plan zijn om via het Panamakanaal naar de Pacific te gaan, hebben we hieronder de belangrijkste punten, emailadressen, namen en telefoonnummers vermeld. Dit alles staat in chronologische volgorde.

  • Vul het formulier 4405-I van tevoren in en stuur dit per email op. Dit formulier kun je vinden op www.pancanal.com/eng/op/forms.html. Als je formulier hebt ingevuld kun je dit versturen naar OPTC-ARA@pancanal.com. Dit kun je 4-8 weken van tevoren doen. Zo sta je in ieder geval al in hun systeem vermeld met een richtdatum voor de transit.
  • Bij aankomst van de haveningang van Colon moet je Christobal Signal Station oproepen op VHF 12. Meldt dat je op weg bent naar ankerplek “the Flats” of naar Shelter Bay Marina. Daarna kun je hier naartoe varen. Hier komt de “Admeasurer” aan boord en wordt je schip opgemeten.
  • De Admeasurer meet het schip op voor het vaststellen van het tarief en geeft je veel informatie over de transit door het kanaal. Deze mensen spreken over het algemeen goed Engels. Om een afspraak te maken, kun je bellen met 507 443 2298. Vooraf moet je wel het formulier 4405-I ingestuurd hebben.
  • Je moet tekenen voor het feit dat jouw boot ongeschikt is voor het passeren van het Panamakanaal maar dat je het toch wil doen. Dit is een formaliteit.
  • Van de “Admeasurer” krijg je alle papieren waarmee je naar de Citibank moet om het verschuldigde bedrag contant te betalen. Voor zeiljachten onder de 50 ft was het tarief in 2019 $ 1.875. Deze hebben een speciaal loket voor de Panama betalingen. Pas als je hebt betaald word je in de agenda gezet. 
  • Voor het vervoer kun je gebruik maken van de shuttlebus van de Marina. 
  • Deze brengt je naar een winkelcentrum in Colon. Meestal brengt hij je ook naar de bank. Hij wacht hier niet, dus moet je een taxi terugnemen naar het winkelcentrum om met de shuttlebus weer terug te keren naar de Marina. Als je het busje mist kun je voor $ 25,00 een taxi vinden die je naar de Marina brengt.
  • Nadat je boot is opgemeten bij “de Flats” of in Shelter Bay Marina, kun je een afspraak maken met Stanley Scott voor de benodigde lange lijnen en de bolfenders. Hij kan eventueel ook “linehandlers” regelen voor $ 85,00 per dag per persoon (tarief 2019). De huur van lijnen en fenders is $ 100,00. Daar worden ze ook voor gebracht en weer opgehaald.
    Naam              : Stanley Scott
    Email               : cotin3026@gmail.com
    Whatsapp       : 507 6523 3991 of 507 6897 7801 
  • Als je betaald hebt kun je dezelfde avond nog bellen met de “schedular” om te horen op welke dag en hoe laat je staat ingepland. Niet eerder bellen als dat je hebt betaald. 
  • Mocht je hulp nodig hebben, in het kantoor van de Marina is altijd iemand aanwezig die je wegwijs kan maken of die voor je belt met de juisten mensen. De service is hier uitstekend. 
  • Zorg dat je op de dag van de transit ’s-morgens voor 09:00 uur nogmaals belt met de “schedular” om bevestigd te krijgen dat je afspraken doorgang vinden. Soms gaat er iets fout en word je een dag later opnieuw ingepland. De “schedular” kun je bellen op 507 272 4202. 
  • Op de dag zelf kun je naar “the Flats” toe varen. Deze ankerplek is vlak bij de haven. Let op dat je alle groene tonnetjes aan stuurboord laat liggen voordat je stuurboord uit naar de ankerplek vaart. De tonnetjes schermen een ondiepte af die niet op de kaart staat. Wij waren een half uur voor de afgesproken tijd bij de ankerplak en zijn even blijven rondvaren totdat de adviser aan boord kwam.
  • Voor de adviser en eventuele stagiaire moet er voldoende eten en drinken aan boord zijn. Vraag met regelmaat of dat ze iets willen, zelf vragen ze er niet om. Tevens moet er een werkend toilet met opslagtank aanwezig zijn en een schaduwrijk plekje waar hij of zij kunnen zitten. 
  • Let op dat je eventuele zonnepanelen wegdraait of afschermt. Ze gooien namelijk een vuistje naar je toe. Als deze op een zonnepaneel land is de kans groot dat deze het niet meer doet. 
  • Na het doorkruizen van het Panamakanaal kun je een mooring nemen bij Balboa Yacht Club. Hier worden de lijnen en de fenders weer opgehaald en gaan de adviser en de eventueel aanwezige stagiaire weer van boord. Voor de hulp bij het vinden van een vrije mooring, zeker als het donker is, kun je contact opnemen et de Yacht Club via kanaal VHF 06. Om de gratis watertaxi te bestellen die je naar de kant brengt kun je bellen met 507 314 0168. 
  • Een 2e ankerplek is “Playita Flamengo”, de verzamelplaats voor overstekers met een eigen marifoonnetje. Let erop bij het ankeren dat het verval 5 meter kan zijn, neem dus voldoende water onder de kiel. 
  • Koop in de San Blas reeds een Digicel telefoonkaart. Deze heb je hard nodig. Je kunt deze kopen in Nargana. 
  • Om familie en vrienden mee te laten kijken bij het varen door de sluizen kun je de volgende link sturen: http://pancanal.com/eng/photo/camera-java.html. Let op, deze werkt niet altijd.